అనిచ్ఛంతోఽపి వినయం. ... మేలిమిబంగారం మన సంస్కృతి.

 జైశ్రీరామ్.

శ్లో.  అనిచ్ఛంతోఽపి వినయం - విద్యాభ్యాసేన బాలకాః | 

భేషజేనేవ నైరుజ్యం - ప్రాపణీయాః ప్రయత్నతః ||

(హరిహర సుభాషితం)

తే.గీ.  రోగమును బాపు యత్నించి రోగికిలను

వైద్యుఁ డటులనే బాలుండు విద్యనేర్వ

బాధపెట్టుచున్ననుగాని మోదమలర

నేర్పవలె విద్య కృషిచేసి నేర్పు తనర.       

భావము.  రోగికి చికిత్స చేయడానికి నిరంతర ప్రయత్నం చేసి ఔషధం ఇచ్చి 

రోగాన్ని పరిహరించినట్లే, పిల్లలు ఇష్టపడకపోయినా వారికి ప్రయత్నపూర్వకంగా 

విద్యను అభ్యసింపజేసి మంచి నయమూ, నీతులూ నేర్పాలి.

జైహింద్.

శ్రీరంగమహత్వము. లో చిత్రకవిత్వం. ... భైరవ కవి.

 

జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

ఏకదిన శతావధానం...అవధాని...బ్రహ్మశ్రీ వద్దిపర్తి పద్మాకర్ మహోదయులు. నేను సమస్య, దత్తపది ప్రాశ్నికుఁడను.

జైశ్రీరామ్

జైహింద్. 

విశ్వహిందూపరిషత్ ప్రార్థనా మంత్రము.

 జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

హైందవ శంఖారావం' సభ | Vishva Hindu Parishad | Haindava Shankaravam...🔴Live:

జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

లలితా శ్రీచంద్రమౌళీశ్వరా! శతకపద్యము. గానము. శ్రీమతి దోర్బల బాలసుజాత.

 

జైశ్రీరామ్.

శ్రీ చంద్రమౌళీశర శతకము

రచన  :  చింతా రామకృష్ణారావు.

శా. శ్రీమన్మంగళ నామ! భక్త సులభా! శ్రీ పార్వతీ వల్లభా!

క్షేమంబున్, శుభ సంహతిన్, గొలుపు నీ చిద్రూపమున్ గాంచనీ. 

శ్రీమన్మంజుల భాషణా! ధిషణులన్ జిద్వర్తివై యుండి, స

త్ప్రేమన్ గావుము లోకపాల! లలితాశ్రీచంద్రమౌళీశ్వరా!  

జైహింద్.

శ్లోకానువాదాలలో సత్తా చూపుతున్న దత్తాత్రేయ.

 జైశ్రీరామ్.

శ్లోకానువాదాలలో సత్తా చూపుతున్న దత్తాత్రేయ.

చూడండి ఈ క్రింది శ్లోకాన్ని ఎంత సునాయాసంగా అనువదించారో.

శ్లో.  గో భూ తిల హిరణ్యాజ్య   -  వస్త్రౌ ధాన్య గుడాని చl

రౌప్యం లవణ మిత్యాహు:  -  దశ దానా: ప్రకీర్తతాll

తే.గీ.  ఆవు భూమి నువ్వులు హిరణ్యంబునేయి

వస్త్రములు ధాన్యముగుడ లవణ రజతము

లనెడు దశదానములను ప్రియంబుతోడ

దానమిడవలె వేద మంత్రములతోడ.

భావము.  దూడతో కూడిన ఆవు, భూమి,నువ్వులు, బంగారం, ఆవు నెయ్యి, 

వస్త్రాలు,  ధాన్యం, బెల్లం, వెండి, ఉప్పు.. అనేవి దశ దానాలు. వీటిని 

మంత్రపూర్వకంగా దానం చెయ్యాలి.

త్వరలో ఈ కవినుండి సుభాషిత శతకం రాబోతోంది.

జైహింద్.

ఆపత్కాలే తు సమ్ప్రాప్తే - యన్మిత్రం. ... మేలిమిబంగారం మన సంస్కృతి.

 జైశ్రీరామ్.

శ్లో.  ఆపత్కాలే తు సమ్ప్రాప్తే - యన్మిత్రం మిత్రమేవ తత్ ॥

వృద్ధికాలే తు సమ్ప్రాప్తే - దుర్జనోఽపి సుహృద్భవేత్ ॥

తే.గీ.  అపదలయందు తోడున్నయతఁడె సఖుఁడు,

సంపదలుకల్గు వేళలో సహజముగనె

చెడ్డవారును  సఖులుగా చేరుచుంద్రు,

మిత్రశత్రులనెఱుగుచు మెలగవలెను. 

భావము.  విపత్తును ఎదుర్కొన్నప్పుడు మీ పక్షాన నిలబడే వ్యక్తి  మీ నిజమైన 

స్నేహితుడు. లేకుంటే మీరు సర్వతోముఖాభివృద్ధి  దశనున్నప్పుడు 

దుర్మార్గులు కూడా మీ స్నేహితుల వలె ప్రవర్తిస్తారు.

జైహింద్.

ఆపత్కాలే తు సంప్రాప్తే. ... మేలిమిబంగారం మన సంస్కృతి.

 జైశ్రీరామ్.

శ్లో.  ఆపత్కాలే తు సంప్రాప్తే  - శౌచాచారం న చింతయేత్  ౹

స్వయం సముద్ధరేత్ పశ్చాత్  - స్వస్థో ధర్మం సమాచరేత్ ౹౹

తే.గీ. ఆపదలయందు చిక్కిన నట్టివేళ

శౌచమాచరించెడి చింత సాగనేల?

స్వాస్త్యమును చూచుకొనుటది సముచితమయ!

పిదప ధర్మప్రవృత్తికై విలువనిమ్ము.          

భావము.  ఆపత్కాలంలో అంటే కష్టాలు వచ్చినప్పుడు శౌచాచారం విషయానికి 

చింత చేయరాదు. మొదట తనను తాను రక్షించుకొంటూ తరువాత 

ధర్మం చేసేవైపు గమించ వచ్చు.

జైహింద్.

చిత్ర కవిత.....కోవెల సంతోష్ కుమార్.

 జైశ్రీరామ్.

భాష మీద అధికారం, పద్యవిద్యా ప్రాగల్భ్యం ఉండటం సాధారణంగా కావ్యరచనకు తగిన అవసరం. దీంతో పాటు పదప్రయోగంలో ఏయే అక్షరాలు ఎక్కడెక్కడ ఒదిగి ఉంటవో సద్య స్ఫురణలో ఉండటం చిత్రకవితకు ప్రధాన లక్షణం. చిత్ర కవితలో గర్భ కవిత్వం, బంధ కవిత్వం, ఏకాక్షర, ద్యక్షర పద్యాలు, పద్య భ్రమక, పాద భ్రమకాలు.. అనులోమ విలోమ రీతులు, అంతర్భవిస్తవి. చిత్ర కవిత నిర్వహణకు ఛందస్సు మీద ఉన్న అధికారం గర్భ కవిత్వానికి ప్రధానమైన అర్హత. సీస పద్యంలో మత్తేభం నాలుగు పాదాల్లో ఇమిడిపోతుంది. అట్లాగే గీత పద్యంలో కందము ఇమిడిపోతుంది. పై పాదాలలో మొదట చివర చేర్చవలసిన అక్షరాలు యతులకు అనుగుణంగా తెలిస్తే ఇది సాధ్యమవుతుంది.అట్లాగే ఇతర గర్భ పద్యాలకు కూడా. ప్రబంధ రాజ వెంకటేశ్వర విలాసంలో గణపవరపు వెంకట కవి ఒక సీస పద్యంలో సుమారు 190 పద్యాలను ఇమిడించాడు. ఇది ప్రపంచంలోనే ఛందో విద్యలో అసామాన్యమైన పోటీలేని ఒక గొప్ప ఉపలబ్ధి. కంద పద్యంలో ఆయా భాగాల్లో విరుపులతో నాలుగు కంద పద్యాలు ఇమిడిపోతవి. ఇది యతి ప్రాసలను ఇమిడించుకునే ఎరుకతో సాధించవచ్చు. ఆధునిక కాలంలో ఒక కవి భారత గర్భ రామాయణం అని ఒక అపూర్వ ప్రబంధాన్ని నిర్మించాడు. గర్భ పద్యాలలో రామాయణ గాధ, మొత్తం పద్యంలో భారత గాధ ఇమిడి ఉంటాయి. ఇది ఒక విధంగా ద్వ్యర్థి కావ్యాలకు విలక్షణమైన చేర్పు. సంస్కృతంలో అనులోమ విలోమ కావ్యంగా రామాయణ భారతాలను ఇమిడించిన ఒక అద్భుత కావ్యం ఉన్నది.

ఇంకా చిత్రకవిత్వంలో ఒక అక్షరంతోని, రెండు అక్షరాలతోని పద్యాలు నిర్మించే ప్రక్రియ ఉన్నది. ఈ రీతి కవికి ఉన్న నిరంతర భాషాధ్యయనము, నిఘంటు పరిజ్ఞానము వల్ల సాధ్యపడుతుంది. పద్య భ్రమక, పాద భ్రమకాలు భాషమీద ఛందస్సు మీద ఉన్న పట్టు వల్ల సాధింపబడేవి. శ్రీరామా, రామాశ్రీ అన్న కంద పద్య తొలిపాదం పాద భ్రమక రీతికి ఒక ఉదాహరణ. నాలుగు పాదాలు ఇలాగే రచన సాగుతుంది. శబ్దాల బహు అర్థ సంఘటన అక్షరాలను పోహళించే రీతి గురు లఘవుల పొదిగింపు ఈ ప్రజ్ఞలన్నీ చిత్ర కవితకు అత్యవసర సాధనాలు.

బంధ కవిత్వం విషయం వస్తే, విచిత్రమైన ఆకారాలు, ఛత్రము, ఖడ్గము, నాగము, గజము మొదలైనవి కల్పించి వాటిలో తాను ఇమిడించదలచుకున్న పద్యానికి తగిన గడులను ఏర్పరిచి ఆ అక్షరాలు రెండు మూడు సందర్భాలలో, భిన్న భిన్న అర్థాలలో కుదిరేట్లు నిర్మించుకోవటం తో పాటు గణ యతి ప్రాసలకు భంగం కలగకుండా పద్య రచన సాగించవలసి ఉంటుంది. ఈ బంధ కవిత్వాన్ని నూరు పైగా బంధాలలో చిత్రించిన వారు కరీంనగర్‌ జిల్లా కోరుట్లకు చెందిన శతావధానం కృష్ణమాచార్యులు. అట్లాగే వరంగల్‌కు చెందిన ఠంయాల లక్ష్మీనరసింహాచార్యులు తమ అనేక ప్రబంధాలలో (వాటిలో అచ్చ తెనుగు కావ్యాలు, నిరోష్ట్య, నిర్వచన కావ్యాలు ఉన్నవి) 60 విలక్షణమైన బంధ భేదాలు నిర్మించారు. ఈ పద్యాలు నూరుకు మించే ఉన్నాయి.

చిత్ర కవిత్వ అభ్యాసం ప్రధానంగా తెలంగాణాలోని కవుల రచనల్లో కన్పిస్తుంది. ఈ రకమైన విలక్షణ స్థితికి ఈ ప్రాంతంలో కవులలో ఉండే సృజన శీలంలోని ప్రయోగ దృష్టి కారణం అని చెప్పాలి. ఈ విషయం ప్రత్యేకంగా పరిశోధించితే ఈ కవులు చేసిన ప్రయోగాలలోని వైశిష్ట్యము, నైపుణ్యం తెలియవస్తాయి. చిత్రకవిత్వ పద్యాలు సాధారణంగా కావ్య మధ్యంలో దేవతా స్థుతులలో కన్పిస్తుంది. ఈ కావ్యాలలోని చక్రబంధం విలక్షణమైంది. దీన్లో ఒక వలయంలో కావ్య నామం, ఇంకొక వలయంలో కవి నామం, నిక్షేపింపబడి ఉంటాయి. మరింగంటి సింగరాచార్యులు రచించిన బిల్హణీయ కావ్యం ఇంకొకరి రచనగా ప్రచారం అయినా, చక్రబంధంలో నిక్షేపింపబడిన నామం వల్ల అది ఆయన రచనగా సురవరం ప్రతాపరెడ్డి గారు నిర్ణయించారు. చిత్ర కవిత్వం కవి వు్యత్పన్నతకి, అసాధారణ ప్రజ్ఞకు ఉదాహరణ. ఇది ఒక ప్రత్యేకమైన విద్యావిశేషం. ప్రహేళికల వంటి నిర్మాణం. ఆధునిక సాహిత్య విమర్శకులు దీన్నేదో గారడీ విద్య అని నిరసించే ప్రయత్నం చేశారు. ఈ కాలంలో అసాధారణ ప్రతిభాభ్యాసాలకు గిన్నిస్‌ బుక్‌ వంటి వాటిలో స్థానం లభిస్తున్నది. అయితే తెలుగు కవిత్వం సాధించిన ఈ అసాధారణ ప్రజ్ఞా విశేషాలను గూర్చి మనం ఎందుకు గర్వించకూడదో అర్థం కాదు. కవిత్వం అంతా భావ కవిత్వంలా ఉండదు. జీవితమంతా హంసతూలికా తల్పంలా ఉండదు. జీవితంలో వైవిధ్యం ఎలాంటిదో కవిత్వంలోని వైచిత్రి కూడా అలాంటిది. జీవితంలో అద్భుతం, మనస్సుకు ఎంత ఉదాత్తతను కల్పిస్తుందో, చిత్ర కవిత్వం కల్పించే అలాగే చిత్తానికి ఉన్నతిని కల్పిస్తుంది. మనం సమాహిత చిత్తంతో చిత్ర కవిత్వాన్ని అది కలిగించే అచ్చెరువుని అనుభవిద్దాం.

జైహింద్.