పురుష సూక్తము. ఆంధ్రానువాదము. 9 వ భాగము.

ఓం నమో నారాయణాయ.

పురుష సూక్తము (9 వ భాగము)

అద్భ్యస్సంభూత: పృథివ్యై రసాచ్చ, విశ్వకర్మణ స్సమవర్తతాధి, తస్య త్వష్టా విదధ ద్రూప మేతి, తత్ పురుషస్య విశ్వమాజానమగ్రే, వేదాహ మేతం పురుషం మహాన్తం, ఆదిత్య వర్ణం తమస: పరస్తాత్, తమేవం విద్వా నమృత ఇహ భవతి, నాన్య: పన్థా విద్యతే z యనాయ. ప్రజాపతిశ్చరతి గర్భే అంత:, అజాయమానో బహుథా విజాయతే. ౧.

ప్రతిపదార్థము:-

(నారాయణుఁడు)

అద్భ్య: = నీళ్ళ నుండి,

(సంభూత: = పుట్టెను.)

పృథివ్యై = భూ సంబంధ మైన

రసాచ్చ = ద్రవము నుండియును

(సంభూత: = పుట్టెను.)

విశ్వ కర్మణ: = పరమేశ్వరుని వలన

అధిసమవర్తత = ఆధిక్యముగ పుట్టెను.

తస్య = ఆవిరాట్టు యొక్క

రూపమ్ = ఆకృతిని

విదధత్ = కలుగఁ జేయుచున్న

త్వష్టా = జగదీశ్వరుఁడు

ఏతి = పొందుచున్నాఁడు.

పురుషస్య = విరాట్టు సంబంధమైన

తత్ = ఆ ప్రసిద్ధమగు

విశ్వమ్ = జగత్తు

అగ్రే = సృష్యాదియందు

అజానం = పుట్టెను.

ఏతం = ఈ

పురుషం = విరాట్టును

మహాన్తం = అధికునిగాను,

ఆదిత్య వర్ణం = సూర్యుని వలెఁ బ్రకాశించు వానిఁ గాను,

అహం = నేను

వేద = తెలిసికొను చున్నాను.

సచ = ఆ విరాట్టే

తమస: = అజ్ఞానమను చీఁకటికి

పరస్తాత్ = బయట

(వర్తతే = ఉన్నాఁడు)

తం = వానిని

ఏవం = ఈ ప్రకారము

విద్వాన్ = తెలుసుకొనువాఁడు

ఇహ = ఇచ్చటనే

అమృత: భవతి = చావు లేనివాఁ డగుచున్నాఁడు.

అయనాయ = ముక్తి కొఱకు

అన్య: = ఇతరమగు

పంథా: = మార్గము

నవిద్యతే = లేదు.

గర్భే = గర్భమందు

అంత: = లోపల

ప్రజాపతి: = ప్రజాపతి

చరతి = ఉన్నాఁడు.

అజాయమాన: = పుట్టనివాఁడైనను

బహుథా = అనేక ప్రకారములుగా

విజాయతే = పుట్టుచున్నాఁడు.

దండాన్వయము:-

నారాయణుఁడు నీళ్ళ నుండి, పుట్టెను. భూ సంబంధ మైన ద్రవము నుండియును ( పుట్టెను). పరమేశ్వరుని వలన ఆధిక్యము పుట్టెను. ఆవిరాట్టు యొక్క ఆకృతిని కలుగఁ జేయు చున్నజగదీశ్వరుఁడు పొందు చున్నాఁడు. విరాట్టు సంబంధమైన ఆ ప్రసిద్ధమగు జగత్తు సృష్యాదియందు పుట్టెను. ఈవిరాట్టును అధికునిగా సూర్యుని వలెఁ బ్రకాశించు వానిని గాను, నేను తెలుసుకొను చున్నాను. ఆ విరాట్టే అజ్ఞానమను చీఁకటికి బయట ఉన్నాఁడు. వానిని ఈ ప్రకారము తెలుసుకొనువాఁడు ఇచ్చటనే చావు లేనివాఁడగుచున్నాఁడు. ముక్తి కొఱకు ఇతరమగు మార్గము లేదు. లోపల ప్రజాపతి ఉన్నాఁడు..పుట్టనివాఁడైనను అనేక ప్రకారములుగా పుట్టుచున్నాఁడు.

సీ:-

ఆదినారయణుం డంబువుననుఁ బుట్టె

పృథివి రసములను పేర్మిఁ బుట్టె.

అతని వలన గల్గె నాధిక్యమది చూడ. 

ఆ విరాట్కర్తయె అందె దాని.

ఆవిరాట్ సంబంధమాప్రసిద్ధ జగత్తు 

సృష్టికాదినె పుట్టె స్పష్టముగను.

ఆ విరాట్టధికుగా యా వెల్గు సూర్యుగా 

తలతు నతని నేను తనివి తీర.

గీ:-

ఆత డజ్ఞాన మవతల నరయ నుండు.

అతనినెఱిఁగిన మృతి లేని యతఁడు ఇతఁడు.

అన్య మార్గము ముక్తికి నరయ లేదు.

లోననుండు ప్రజాపతి జ్ఞాని యరయ.

పుట్టుకయెలేని వాఁడును పుట్టు మిగుల.

వివరణ:-

నారాయణుఁడెవఁడో అతఁడు నీళ్ళ నుండి జనించెను. ఎల్లెడలనుండు నీళ్ళలో బ్రహ్మాండము పుట్టెను. ఇది ముఖ్యముగా నీళ్ళ వలననే పుట్టినది గాదు. భూ సంబంధమైన యుదకము నుండి పుట్టినది. ఇది పరమేశ్వరుని వలన అధికముగఁ బుట్టినది. ఇట్టి బ్రహ్మాండమునకు అభిమాని యైన చేతన స్వరూపుఁడగు పురుషుఁడు ఎవఁడోవాఁడు ఈశ్వరుని యంశము. అట్టి విరాట్టుకు చత్య్ర్దశ లోకావయవ సంస్థితి యైన రూపమును గలుగఁ జేయుచుండెడి విశ్వ కర్మ యైనజగదీశ్వరుఁడు కలఁడు. ఆ విరాట్టు సంబంధమైన ప్రసిద్ధమగు ఈ మనుష్యాది రూపమైన సమస్త ప్రపంచము సృష్యాదియందు అంతట పుట్టెను. ఇట్టి విరాట్టును గొప్ప వానినిఁ గాను, అజ్ఞానమునకు బైట ఆదిత్యుని వలెనే ప్రకాశించు వానినిఁగా నెఱిఁగి ధ్యానించెడి వాఁడు ఇక్కడనే మరణ రహితుఁడగు చున్నాఁడు. ముక్తి కొఱకు యిట్టియుపాసన కంటె నితర మార్గము లేదు. ఈ బ్రహ్మాండము లోపల ప్రజాపతి యున్నాఁడు. నిజమైన యాకారము కలవాఁడు కాఁడు. ఈ ప్రజాపతి పుట్టుక లేనివాఁడైనను నా సంబంధమైన రూపముతో స్థావర జంగమాదికమై అనేక విధములుగాఁ బుట్టు చున్నాఁడు.

ఇది 9 వ భాగము. (స శేషము)

జైహింద్.

Print this post