నలువ చెలువ యందము ! శ్రీ చొప్పకట్ల సత్యనారాయణ గారి వివరణము.

  జైశ్రీరామ్.

నలువ చెలువ యందము !

శ్రీ చొప్పకట్ల సత్యనారాయణ గారి వివరణము.

మ: నవలావణ్య రసాలయంబు , గుణరత్న స్థాన , మాస్య క్షపా
ధవ బింబోదయ , మున్నతస్తన గిరీంద్రవ్యక్తి , వాచాసుధా
భవ దేశంబు , వళీతరంగము , తనూభద్ర ప్రభా ఫేన దీ
ప్తి విలాసం , బగు తత్కళత్రము సుధాబ్ధిం బోలి సద్భక్తితోన్;
శ్రీ కాళ హస్తీశ్వర మాహాత్మ్యము 2 ఆ: 5- పద్యం: ధూర్జటి.

కథాసందర్భంగా ద్వతీయా శ్వాసంలో ఈపద్యం చోటుచేసికొన్నది. బ్రహ్మ గారికి తనభార్య సరస్వతి పాల్కడలివలె దర్శన మిచ్చిందట!
అర్ధములు: లావణ్యము- శరీరపు మెఱపు,; రసాలయం - నీటితోనిండినది సముద్రము; గుణరత్నములు- సద్గుణములనేరత్నములు; ఆస్యము -ముఖము; క్షపాధవ బింబోదయము- చంద్రబింబముయొక్కఉదయము; గీరీంద్రవ్యక్తి- పర్వతములు కనబడుట; వాచాసుధ- అమృతమువంటిమాటలు; భవదేశము-పుట్టుచోటు; వళీతరంగము- పొట్టపై ముడతలనే కెరటములు; తనూభద్ర ప్రభాదీప్తి ఫేన దీప్తి విలాసము- శరీరకాంతి యనే నురుగులు; కళత్రము- భార్య ; సుథాబ్ధి-పాలకడలి;
సరస్వతిని కవి పాల సముద్రంతో పోల్చి చెపుతున్నాడుకవి. ఇదో అపురూపమైన పద్యం! భార్యను పాలకడలితో పోల్చిచెప్పిన కవులెవ్వరూ కానరారు. సముద్రముతో పోల్చినప్పుడు దానిలక్షణాలు భార్యయందు ఉండాలికదా? ఉన్నాయని రూపకంలో నిరూపిస్తున్నాడు.
పాల సముద్రంయొక్క లక్షణాలు ఈవిధంగా ఉన్నాయి. అపారమైన నీరు, రత్నములకు నెలవగుట , చంద్రుని పుట్టుక , పెద్దపర్వతములు కానవచ్చుట, అమృత ము ఉదయించుట, కెరటములు , నురుగులు స్థూలముగానిదీదానిస్వరూపము. ఆలక్ణణములన్నియు కళత్ర స్థానమున నున్న సరస్వతి యందుకూడ నున్నవట! యెట్లు?
నవలావణ్యమనే నీరు సమృధ్ధిగా నీమె శరీరమున నున్నదట. గుణములనే రత్నములున్నవట.( ఆమెసద్గుణములు రత్నములవంటివే యని ) ముఖమే చంద్రోదయముతో సమానమట. ఆమె సమున్నతమైన స్తన సంపదయే పర్వతములట, ఆమెమాటలే అందుదుదయించిన యమృతమట! (ఆమెమాటలు అమృతతుల్యములని చెప్పుట) ఆమె యుదరస్థమైన ముడుతలే కెరటములట, ఆమె శరీర కాంతియే నురుగట. ఈవిధముగా పాల సముద్రము వలె సరస్వతి యట కరుదెంచి భర్త బ్రహ్మగారికి కనువిందుచేసింది.
భార్యను పాల సముద్రముతో పోల్చుట యెంత గొప్పయూహ! ఎంతఉదాత్తమైనది!
సద్గుణగణములుగల భార్య పాల సముద్రము వంటిదే! పాల సముద్రము దేవతలకు అమృతానిచ్చింది. భార్య కూడా ఆనందామృతాన్ని జీవితాతం భర్తకు అందిస్తూనే ఉంటుంది.పాలసముద్రం కల్పవృక్షాదుల నిచ్చింది. వాటి ఉపయోగం?కోరికలుదీరటం. భార్యకూడా కల్పవృక్షమే నీకోరికల నన్నిటినీ తీరుస్తూనే ఉంటుంది. ఉదాత్తమైన భావనతో భార్యను భర్త
గౌరవిస్తూ ఉంటే భార్య గృహ లక్ష్మియై సకల భోగ భాగ్యాలకు కారక మౌతుంది. పాలసముద్రం మనప్రక్కనున్నా గమనించలేని ధూర్తులకు జీవనం వ్యధాభరితమే! భార్యతో అనురాగాన్ని పంచుకుంటే ఆజీవితం సుధాభరితమే!* అనే చక్కని సందేశాన్ని యీపద్యంద్వారామనకు అందజేసిన ధూర్జటి కవీనాంకవి యనుటలో నత్యుక్తి లేదు.
స్వస్తి!

శ్రీ చొప్పకట్ల సత్యనారాయణ గారికి ధన్యవాదములు.

జైహింద్.

నూతన ఛందములలో గర్భ కవిత 111. . . . రచన . . . శ్రీ వల్లభ

జైశ్రీరామ్.

భేదినీ.శివాయన.గర్భ తరతమ వృత్తము.

రచన.వల్లభవఝల అప్పల నరసింహ మూర్తి.జుత్తాడ.

తరతమ వృత్తము

మీమా పరభేదమెంచక మితిమీరి జేసిపాపము మేలొనర శివా యనన్

కామాతుర స్వార్ధచింత.గతిగాన నెంచకీభువి కాలమువశమౌనొకో

క్షేమంబును పొందనేరక చితిజేరువాంఛ లేలను శీలముసరిగావలె

రామాయనవేమి మూర్ఖత రతనాలసీమ నుండియురాలెడుతలపేలరా. 

1.మీమాపరభేదమెంచక 

కామాతుర స్వార్ధచింత

క్షేమంబునుబొంద నేరక

రామాయనవేమి మూర్ఖత.

2.మితిమీరి జేసి పాపము

గతి గాన నెంచకీభువి

చితిజేరు వాంఛ లేలను

రతనాలసీమనుండియు.

3.మేలొనర శివాయనన్

కాలమువశమౌనొకో

శీలము సరిగావలెన్

రాలెడు తలపేలరా.

4.మీమా పరభేదమెంచక మితిమీరి జేసి పాపము

కామాతుర స్వార్ధచింత గతిగాన నెంచకీ భువి

క్షేమంబును పొంద నేరక చితిజేరు వాంఛ లేలను

రామాయనవేమి మూర్ఖత రతనాలసీమనుండియు.

5.మితిమీరి జేసిపాపము మేలొనర శివాయనన్

గతిగాన నెంచకీ భువి కాలమువశమౌనొకో

చితిజేరు వాంఛ లేలను శీలము సరి గావలెన్

రతనాలసీమనుండియు  రాలెడు తలపేలరా.

6.మితిమీరి జేసి పాపము. మీమాపర భేద మెంచక

గతిగాన నెంచకీభువి కామాతుర స్వార్ధ చింతన

చితిజేరు వాంఛ లేలను క్షేమంబును బొందనేరక

రతనాలసీమనుండియు రామాయనవేమి మూర్ఖత.

7.మితిమీరిజేసి పాపము మీమాపర భేదమెంచక మేలొనర శివాయనన్

గతిగాన నెంచకీభువి కామాతుర స్వార్ధ చింతన కాలమువశమౌనొకో

చితిజేరు వాంఛ లేలను క్షేమంబును బొంద నేరక శీలము సరిగావలెన్

రతనాలసీమనుండియు రామాయనవేమి మూర్ఖత రాలెడుతలపేలరా.

8మితిమీరి జేసిపాపము మేలొనర శివాయనం మీమాపరభేదమెంచక

గతిగాననెంచకీభువి కాలమువశమౌనొకో కామాతుర స్వార్ధచింతన

చితిజేరువాంఛలేలను శీలము సరిగావలెం క్షేమంబునుబొందనేరక

రతనాలసీమనుండియు రాలెడు తలపేలరా  రతనాలసీమనుండియు.

9.మేలొనర శివా యనన్ మీమా పర భేధమెంచక

కాలమువశమౌనొకో కామాతుర స్వార్ధ చింతన

శీలము సరిగావలెన్ క్షేమంబును బొందనేరక

రాలెడు తలపేలరా రతనాలసీమనుండియు.

10.

మేలొనర శివాయనన్ మీమాపరభేదమెంచక మితిమీరి జేసి పాపము

కాలమువశమౌనొకో కామాతుర స్వార్ధ చింతన గతిగాననెంచకీభువి

శీలముసరిగావలెన్ క్షేమంబునుబొందనేరక చితిజేరువాంఛలేలను

రాలెడుతలపేలరా రామాయనవేమి మూర్ఖత రతనాలసీమనుండియు.

తరతమ.ఉత్కృతి.త.జ.భ.స.జ.భ.భ.య.లగ.యతులు 10.19.

1తేజశ్విననీ బృహతీ.త.జ.భ.వృ.సం.429.

2.కందళీ.బృహతీ.వృ.సం.428.

4.నాపరా.ధృతి.త.జ.భ.స.జ.భ.యతి.10.

5.అతిశయ.అత్యష్టీ త.జ.భ.భ.స.లగ.యతి.10.

6.వివేచనా.ధృతి.త.జ.భ.భ.జ.త.యతి 10.

7.భేదక.ఉత్కృతి.త.జ.భ.త.జ.భ.భ.స.లగ.యతులు.10.19.

8.మేలిమి.ఉత్కృతి.త.జ.భ.భ.స.య.భ.భ.లల.యతులు.10.18.

9.భేదనీ.అత్యష్టీ. భ.స.య.భ.ర.లలయతి 9.

10.శివాయన ఉత్కృతి.భ.స.య.భ.ర.న.జ.ర.లల.యతులు.నుండియు.

జైహింద్..

నూతన ఛందములలో గర్భ కవిత 110. . . . రచన . . . శ్రీ వల్లభ

 జైశ్రీరామ్.
వీడని.గర్భస్వేచ్ఛా శృంఖలవృత్తము

రచన.వల్లభవఝల అప్పల నరసింహమూర్తి.జుత్తాడ.

స్వేచ్ఛా శృంఖల వృత్తము.

పరపాలన వీడెగాని పరభాష వీడదాయెను పాపమదేమో పరమా

వరదంబులు లేనెలేవు పరమోహమేల మానవ ప్రాపకమాయెంపెరలున్

చిరకీర్తిని కోరవేల స్థిరమెంచుమాతృభాషను శ్రీపరమంచెంచు మదిన్

తిరమేదిల నీతియందు తెరవెంచినిల్పుస్వేచ్ఛను ద్వీపముసౌఖ్యంబలరన్.

1.పరపాలనవీడెగాని

వరదంబులులేనెలేవు

చిరకీర్తినికోరవేల

తిరమేదిలనీతియందు.

2.పరభాష వీడదాయెను

పరమోహమేల మానవ

స్థిరమెంచు మాతృభాషను

తెరవెంచి నిల్పు స్వేచ్ఛను.

3.పాపమదేమో పరమా

ప్రాపకమాయెంపెరలున్

శ్రీపరమంచెంచుమదిన్

ద్వీపము సౌఖ్యంబలరన్.

4.పరపాలన వీడెగాని పరభాష వీడదాయెన్

వరదంబులు లేనెలేవు పరమోహమేలమానవ

చిరకీర్తినికోరవేల  స్థిరమెంచు మాతృభాషను

తిరమేదిల నీతియందు తెరవెంచినిల్పు స్వేచ్ఛను.

5.పరభాష వీడదాయెను పాపమదేమోపరమా

పరమోహమేల మానవ ప్రాపకమాయెం పెరలున్

స్థిరమెంచుమాతృభాషను స్శ్రీవేచ్పఛారమంచెంచు 

తెరవెంచి నిల్పు స్వేచ్ఛను ద్వీపము సౌఖ్యంబలరన్.

6.పరభాషవీడదాయెనుపపాపమదేమోపరమా పరపాలనవీడెగాని

పరమోహమేలమానవ ప్రాపకమాయెం పెరలుం వరదంబులులేనెలేవు

స్థిరమెంచు మాతృభాషనుశ్రీపరమంచెంచుమదిం చిరకీర్తిని కోరవేల

తెరవెంచినిల్పు స్వేచ్ఛద్వీపముసౌఖ్యంబలరలరం తిరమేదిలనీతియందు.

7.పరభాషవీడదాయెను పరపాలనవీడెగాని. 

పరమోహమేలమానవ వరదంబులు లేనెలేవు

స్థిరమెంచుమాతృభాషను చిరకీర్తినికోరవేల

తెరవెంచి నిల్పు స్వేచ్ఛను తిరమేదిలనీతియందు.

8.పరభాషవీడదాయెను పరపాలనవీడెగాని పాపమదేమోపరమా.

పరమోహమేలమానవ వరదంబులులేనెలేవు ప్రాపకమాయెంపెరలున్

స్థిరమెంచుమాతృభాషను చిరకీర్తి కోరవదేల శ్రీపరమంచెంచుమదిన్

తెరవెంచి నిల్పు స్వేచ్ఛను తిరమేదిల నీతియందు ద్వీపము సౌఖ్యంబలరన్.

9.పాపమదేమోపరమా పరపాలనవీడెగాని 

ప్రాపకమాయెంపెరలుం వరదంబులులేనెలేవు

శ్రీపరమంచెంచుమదిం చిరకీర్తినికోరవేల

ద్వీపము సౌఖ్యంబలరం తిరమేదిల నీతియందు.

10

పాపమదేమోపరమా పరపాలనవీడెగాని పరభాషవీడదాయెను

ప్రాపకమాయెం పెరలుం వరదంబులులేనెలేవు  పరమోహమేలమానవ

శ్రీపరమంచెంచుమదిం చిరకీర్తినికోరవేల స్థిరమెంచుమాతృభాషను

ద్వీపముసౌఖ్యంబలరం తిరమేదిలనీతియందు తెరవెంచినిల్పు స్వేచ్ఛను.

స్వేచ్ఛా శృంఖలవృత్తము .ఉత్కృతి.స.స.జ.స.జ.భ.భ.త.లగ.యతులు

10.19

1.గతిమా బృహతీ.స.స.జ.వృ.సం.348.

2.కందళీ.బృహతీ.స.జ.భ.వృ.సం.428.

3.మాణవకము.అనుష్టుప్.భ.త.లగ.వృ.సం.103.

4.శాసని.ధృతి.స.స.జ.స.జ.భ.యతి10.

5.పరదా.అత్యష్టీ.స.జ.భ.భ.త.లగ.యతి.10.

6.పరతా.ఉత్కృతి.స.జ.భ.భ.త.జ.జ.జ.గల.యతులు.10.18.

7.మాదక.ధృతి.స.జ.భ.స.స.జ..యతి.10.

8..పాపనా.ఉత్కృతి.స.జ.భ.స.స.జ.భ.త.లగ.యతులు.10.19.

9.ప్రమదా.అత్యష్టీ.భ.త.జ.జ.జ.గల.యతి.9

10.వీడని.ఉత్కృతి.భ.త.జ.జ.భ.జ.ర.లల.యతులు.9.18.

జైహింద్.