కార్యకారణకర్తృత్వే హేతుః - ...13 - 21...//..... పురుషః ప్రకృతిస్థో హి భుఙ్క్తే - , , .13 - 22,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్

|| 13-21 ||

శ్లో. కార్యకారణకర్తృత్వే హేతుః ప్రకృతిరుచ్యతే|

పురుషః సుఖదుఃఖానాం భోక్తృత్వే హేతురుచ్యతే.

తే.గీ.  కార్యములకకార్యములకు కారణంబు

కనగ ప్రకృతి, నిజమదియె, కర్త పురుషు

డె, సుఖ దుఃఖానుభవముల కెన్న మదిని,

పార్థ! గ్రహియింపుమియ్యది, వరలనెంచి.

భావము.

కార్యాకార్యాలకు ప్రకృతి కారణము అని చెప్పబడుతుంది. సుఖదుఃఖాల 

అనుభవాలకు కర్త పురుషుడని చెప్పబడతాడు.

|| 13-22 ||

శ్లో. పురుషః ప్రకృతిస్థో హి భుఙ్క్తే ప్రకృతిజాన్గుణాన్|

కారణం గుణసఙ్గోऽస్య సదసద్యోనిజన్మసు.

తే.గీ.  ప్రకృతిలోగలపురుషుడు ప్రకృతి గుణము

లనుభవించు,తత్ గుణములయనుభవమున

మంచిచెడులుండి జన్మకు సంచితఫల

ములవి కారణమగునయ్య! ఫలితమదియె.

భావము.

ప్రకృతిలో నిలిచిన పురుషుడు ఆ ప్రకృతి నుండి పుట్టిన గుణాలను 

అనుభవిస్తాడు. గుణాలతో అతడి సంయోగమే అతడు మంచీ, 

చెడు జన్మలెత్తడానికి కారణము.

జైహింద్.

లలితామృతము. మంగళమహాశ్రీ.

జైశ్రీరామ్. 

మంగళమహాశ్రీ.

శ్రీలలిత చిత్తమున చెన్నలర నుండినను చిత్ర కవితామృతము చిందున్

బాలగను భక్తులకు చాలగను సంతసము పంచుటకు తానుగనె వచ్చున్,

కాలగతి తానగుచు కన్బడుచు కన్నులకు, కమ్మగవరమ్ములనె యిచ్చున్,

జాలి కల శ్రీ లలిత సజ్జనుల చిత్తముల చక్కనగు రూపమున నిల్చున్.

జైహింద్,

భవానీబ్రహ్మాండ కుటుంబినిllకాశీ రామతారక ఆంధ్రాశ్రమంలో బ్రహ్మశ్రీ సామవేదం షణ్ముఖశర్మగారి ప్రవచనము.

జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

ఇతి క్షేత్రం తథా జ్ఞానం - ...13 - 19...//..... ప్రకృతిం పురుషం చైవ - , , .13 - 20,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్

|| 13-19 ||

శ్లో. ఇతి క్షేత్రం తథా జ్ఞానం జ్ఞేయం చోక్తం సమాసతః|

మద్భక్త ఏతద్విజ్ఞాయ మద్భావాయోపపద్యతే.

తే.గీ.  క్షేత్ర, సుజ్ఞాన, సుజ్ఞేయ పాత్రలెరుగ

తెలిపితిని, నాదు భక్తులు తెలిసికొనుచు

నన్ను పొందుదు రర్జునా! సన్నుతముగ.

నీవు గ్రహియింపుమియ్యది నేర్పు మీర.

భావము.

క్షేత్రం, జ్ఞానం, జ్ఞేయం సంగ్రహంగా చెప్పబడినాయి. నా భక్తుడు 

దీనిని తెలుసుకొని నాభావాన్ని(మోక్షాన్ని) పొందుతాడు.

|| 13-20 ||

శ్లో. ప్రకృతిం పురుషం చైవ విద్ధ్యనాదీ ఉభావపి|

వికారాంశ్చ గుణాంశ్చైవ విద్ధి ప్రకృతిసమ్భవాన్.

తే.గీ.  ప్రకృతిపురుషులనాథులు, ప్రకృతి నుండి 

గుణ వికారాదులొదవెను ఘనతరముగ

వాటివలననె యీసృష్టి మేటిగాను

సాగుచుండెనో యర్జునా! సతతమిటుల.

భావము.

ప్రకృతి పురుషులిద్దరూ అనాది అని తెలుసుకో. వికారాలూ, గుణాలూ 

ప్రకృతి నుండి పుట్టాయని తెలుసుకో.

జైహింద్.

అవిభక్తం చ భూతేషు - ...13 - 17...//..... జ్యోతిషామపి తజ్జ్యోతి - , , .13 - 18,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

జైశ్రీరామ్

|| 13-17 ||

శ్లో. అవిభక్తం చ భూతేషు విభక్తమివ చ స్థితమ్|

భూతభర్తృ చ తజ్జ్ఞేయం గ్రసిష్ణు ప్రభవిష్ణు చ.

తే.గీ.  బ్రహ్మమొక్కటే, జీవులన్ బరిగణింప

వేరువేరుగాతోచీను, విశ్వ భార

మంతమ్రోయుచు సృష్టిని సాంతభదియె

పుట్టజెయును జంపును పట్టిపట్టి.

భావము.

ఆ పరబ్రహ్మము విభాగములు లేనిదైనా, జీవులలో విభజింపబడి 

నట్లుగానూ,  జీవులను భరించేది, సృష్టి సంహారాలను చేసేదిగా 

తెలియాలి.

|| 13-18 ||

శ్లో. జ్యోతిషామపి తజ్జ్యోతిస్తమసః పరముచ్యతే|

జ్ఞానం జ్ఞేయం జ్ఞానగమ్యం హృది సర్వస్య విష్ఠితమ్.

తె.గీ.  వెలుగులకువెలుగది చూడ, విశ్వమునను,

చీకటికినావలుండును లోకమునను,

జ్ఞాన మును  జ్ఞేయమదియెన్న, కడకు చూడ

జ్ఞాన గమ్యంబు సిద్ధియు గాంచ నదియె.

భావము.

వెలుగలకు వెలుగది. (అజ్ఞానమనే)చీకటికి ఆవల ఉన్నదని 

చెప్పబడుతుంది. అదే జ్ఞానమూ, జ్ఞేయమూ, జ్ఞాన గమ్యమూ 

అందరి హృదయాలలో 

సిద్ధించి ఉన్నది.

జైహింద్.

సర్వేన్ద్రియగుణాభాసం - ...13 - 15...//..... బహిరన్తశ్చ భూతానామచరం - , , .13 - 16,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్.

|| 13-15 ||

శ్లో. సర్వేన్ద్రియగుణాభాసం సర్వేన్ద్రియవివర్జితమ్|

అసక్తం సర్వభృచ్చైవ నిర్గుణం గుణభోక్తృచ.

తే.గీ.  ఇంద్రియమలెన్న లేనిది యింద్రియముల

లక్షణములున్న బ్రహ్మము, లక్ష్యమొప్ప

నంటుకొనకనె భరియించు నన్నిటిని, క

నగను గుణహీన, గుణముల సొగసునొందు.

భావము,

అపర బ్రహ్మము ఇంద్రియాల లక్షణాల ద్వారా ప్రకాశించేది, 

ఏ ఇంద్రియాలు తనలో లేనిది, దేనిని అంటకుండానే 

అన్నింటినీ భరించేది, గుణ హీనమైనా కూడా గుణాలను భోగించేది.

|| 13-16 ||

శ్లో.  బహిరన్తశ్చ భూతానామచరం చరమేవ చ|

సూక్ష్మత్వాత్తదవిజ్ఞేయం దూరస్థం చాన్తికే చ తత్.

తే.గీ.  కదులు కదలదు, ప్రాణులన్ గలుగు బయట

లోపలన్, గాని కనరాదు, శ్లోకులకది

చేరువనె యుండు,దురితుల చెంత నుండ

దట్టిదగు బ్రహ్మము,తలచిచూడ.

భావము.

అది(జ్ఞేయము)జీవుళ్ళకు బయటా, లోపలా ఉండేది, కదిలేది 

కదలనిది కూడా ఐనా, సూక్ష్మము ఐనందువలన తెలియబడదు. 

(అవిద్వాంసులకు)దూరంగానూ, విద్వాంసులకు దగ్గరగాను ఉన్నది.

జైహింద్.

ప్రజ- పద్యం (లోకాస్సమస్తాస్సుఖినోభవంతు) వారి “ఆధునిక సామాజిక పద్యనాటక స్పర్ధ”..ంఈ రచనలకు ఆహ్వానం

జైశ్రీరామ్.

 ప్రజ- పద్యం (లోకాస్సమస్తాస్సుఖినోభవంతు) వారి 

 “ఆధునిక సామాజిక పద్యనాటక స్పర్ధ”- 

నియమ నిబంధనలు:

@@బహుమతులు: ప్రథమ – రూ.5000/- ద్వితీయ -రూ 3000/- , తృతీయ – రూ 2000/@@ఆధునిక సామాజిక పద్యనాటక ఇతివృత్తం ఈనాటి సమాజాభ్యుదయానికి తోడ్పడేవిధంగా ఉండాలి. కుల,మత,ప్రాంత,భాషా రాజకీయ విద్వేషాలకు దూరమైన వస్తువులనే స్వీకరించాలి .

@@నాటకం కనీసం మూడు అంకాలకు తక్కువ కాకుండా, అయిదు అంకాలకు మించకుండా ఉండాలి. నాటకంలో అమంగళ,అశ్లీల ,జుగుప్సాకరవిషయాలను సూచ్యంగానే తప్ప వాచ్యంగా ప్రదర్శించడానికి వీల్లేదు

.@@నాటకంలో సంభాషణలు పాత్రౌచితితో ఉండాలి.

@@ప్రతి అంకంలోనూ కనీసం 10 పద్యాలకు తగ్గకుండా, నాటకం మొత్తం మీద 50 పద్యాలకు తగ్గ కుండా ఉండాలి. పద్యాలు సందర్భానికి తగ్గట్టు ఏ ఛందస్సులోనైనా ఉండొచ్చు.ప్రసిద్ధి పొందిన ఛందాలనే వినియో గించుకోవడం ఆహ్వానించదగింది. అలాకానప్పుడు, ఆ విశేష ఛందస్సులక్షణాలను అప్పకవీయంలో పేర్కొన్న విధంగా మాత్రమే తెలపాల్ఉంటుంది.(ద్విపదలు ఇతరాలు కనీసం 4 పాదాలుండాలి.ద్విపదలు,ఇతర రగడ లు. ఉత్కళికలు మొదలైనవి నాటకంలో ఒకసారికి మించి ప్రయోగించరాదు)

@@నాటకం A4 సైజు పేపరు ఒక వైపు ప్రింటులో 50 పేజీలకు మించకుండా ఉండాలి.

@@నాటకంను డిసెంబరు 31 ,2022 లోగా prajapadyam@gmail.com అన్న చిరునామాకి. రచన పూర్తిగా మీ స్వంతం,గతంలో ఎక్కడా ప్రదర్శితం కాలేదన్న హామీ, చరవాణి సంఖ్య, చిరునామా, ఒక పాసుపోర్టు ఫోటో పాటు పంపాల్సి ఉంటూంది. 

@@పోటీకి పంపిన నాటకాల బహుమతి నిర్ణయాలతో పాటు , వాటి తొలి ప్రదర్శనల పూర్తి హక్కు, నాటకంలో అవసరమైన మేరకు మార్పులు చేసుకునే అధికారం ప్రజ-పద్యం వారిదే. ఈ విషయాల్లో ఎలాంటి సంప్రదింపు లకూ , వాదవివాదాలకూ ఆస్కారం లేదు. బహుమతి పొందిన మొదటి మూడు నాటకాలను ప్రజపద్యం ప్రదర్శించే అవకాశం ఉంది. బహుమతి ఫలితాల ప్రకటన తరువాత మాత్రమే రచయితలు తమ పద్య నాటకాలను సొంతంగా ప్రకటించుకోవచ్చు.

ఈ పోటీకి ప్రజపద్యంతో సభ్యులతో పాటు    సమూహాలకు అతీతంగా  కవులు,కవయిత్రులు అందరికీ స్వాగతం.

“పచ్చని పద్యాన్ని ప్రేమిద్దాం

జైహింద్.

జగన్మాత మంగళప్రభలను మదులనిండుగా నింపుటకు శరన్నవరాత్రులు మన హృదయకాశమున ప్రవేశించిన సందర్భముగా మీకందరికీ నా శుభాకాంక్షలు. ,

 జైశ్రీరామ్

జగన్మాత మంగళప్రభలను మదులనిండుగా నింపుటకు 

శరన్నవరాత్రులు 

మన హృదయకాశమున ప్రవేశించిన సందర్భముగా 

మీకందరికీ నా శుభాకాంక్షలు.

శ్రీమన్మంగళ శారదాంబకృపచే చేరెన్ శరద్రాత్రులున్,

మీ మీ భక్తిని మెచ్చు శాంభవి, జగన్మిథ్యాప్రభావంబు తా

నేమాత్రంబును సోకనీక మిము రక్షించున్ సదా ప్రేమతో

శ్రీమన్మంగళముల్ వరించఁగ మిమున్ జిత్తేజమున్ వెల్గుడీ! 

జైహింద్.

జ్ఞేయం యత్తత్ప్రవక్ష్యామి - ...13 - 13...//..... సర్వతః పాణిపాదం తత్సర్వ - , , .13 - 14,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్.

|| 13-13 ||

శ్లో. జ్ఞేయం యత్తత్ప్రవక్ష్యామి యజ్జ్ఞాత్వామృతమశ్నుతే|

అనాదిమత్పరం బ్రహ్మ న సత్తన్నాసదుచ్యతే.

తే.గీ. దేని నరయ నమృతుడౌ సుధీర జీవు

డట్టి జ్ఞేయమున్ దెలిపెద, నదికలుగని

ది పరమగు బ్రహ్మమగు, సత్తది యరయగను 

కా దసత్తునున్ గాదయ్య, కౌరవారి!

భావము.

దేనిని తెలుసుకోవడము వలన జీవుడు అమృతత్వాన్ని పొందుతాడో ఆ 

జ్ఞేయ వస్తువుని గురించి చెబుతాను. అది లేనిది పరబ్రహ్మము. అది సత్తు 

కాదని, అసత్తు కాదని చెప్పబడుతుంది.

|| 13-14 ||

శ్లో‌.  సర్వతః పాణిపాదం తత్సర్వతోక్షిశిరోముఖమ్|

సర్వతః శ్రుతిమల్లోకే సర్వమావృత్య తిష్ఠతి.

తే‌.గీ.  కాళ్ళు, చేతులు, తలలును, కళ్ళు, నోళ్ళు, 

చెవులునంతటనుండును, చెలగి యావ

రించి యుండునంతటనిది, కాంచమనము,

నీవు గ్రహియించుమర్జునా నేర్పు మీర.

భావము.

దానికి అంతటా చేతులు, కాళ్ళూ, కళ్ళు, తలలూ, నోళ్ళు, చెవులు ఉండి, 

అది లోకంలో సర్వాన్ని ఆవరించి ఉంటుంది.

జైహింద్.

మయి చానన్యయోగేన - ...13 - 11...//..... అధ్యాత్మజ్ఞాననిత్యత్వం - , , .13 - 12,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్

 || 13-11 ||

శ్లో. మయి చానన్యయోగేన భక్తిరవ్యభిచారిణీ|

వివిక్తదేశసేవిత్వమరతిర్జనసంసది.

తే.గీ.  వ్యభిచారహీనపుభక్తి  ననుపమముగ

లస దనన్యయోగమున నన్నసమరీతి

గొలుచుచేకాంతముగ నుండు సలలితుడిల

నాదు ప్రీతికి పాత్రుండు, నయనిధాన!

భావము.

ఇంకా, నాలోఅనన్య యోగంతో ఉండే వ్యభిచరించని భక్తీ, ఏకాంతంలో 

గడపడమూ, జనసమర్ధంలో అభిరుచి లేకపోవడమూ,

 || 13-12 ||

శ్లో. అధ్యాత్మజ్ఞాననిత్యత్వం తత్త్వజ్ఞానార్థదర్శనమ్|

ఏతజ్జ్ఞానమితి ప్రోక్తమజ్ఞానం యదతోన్యథా.

తే.గీ.  నిత్యమాధ్యాత్మికజ్ఞాన నిరతి, తత్వ

కలిత సుజ్ఞాన లక్ష్యమున్ గాంచుటయును

జ్ఞాన మనబడున్, కాని వజ్ఞానమనబ

డును గ్రహింపుమో పార్థ! నేడనుపమముగ.

భావము.

నిత్యమూ ఆధ్యాత్మ జ్ఞానము ఉండడమూ, తత్వ జ్ఞానము యొక్క లక్ష్యాన్ని 

దర్శించడము జ్ఞానమని చెప్పబడింది. దానికి భిన్నమైనది అంతా 

అజ్ఞానము.

జైహింద్.

ఇన్ద్రియార్థేషు వైరాగ్య - ...13 - 9...//..... అసక్తిరనభిష్వఙ్గః - , , .13 - 10,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్.

|| 13-9 ||

శ్లో. ఇన్ద్రియార్థేషు వైరాగ్యమనహంకార ఏవ చ|

జన్మమృత్యుజరావ్యాధిదుఃఖదోషానుదర్శనమ్.

తే.గీ.  ఇంద్రియార్థమ్ములందున నెప్పటికిని

యహము, వైరాగ్యమున్ లేక, యలరుచుండి

చావుపుట్టుకలప్పుడుభావమునను

దోషముల్ గాంచుటయు ను కలదు తెలియుము.

భావము.

ఇంద్రియ విషయాలలో వైరాగ్యమూ అహంకారము లేకపోవడము , 

పుట్టుకలో, చావులో, ముసలితనంలో, రోగంలో, దుఃఖాన్ని, దోషాన్ని 

నిత్యమూ చూడటమూ,

|| 13-10 ||

శ్లో. అసక్తిరనభిష్వఙ్గః పుత్రదారగృహాదిషు|

నిత్యం చ సమచిత్తత్వమిష్టానిష్టోపపత్తిషు.

తే.గీ.  మహిననానాసక్తి, నిర్లిప్తతిహముపైన,

మంచి చెడులందుసమదృష్టి, మదిని గలిగి

యుండునాతండు ఘనుడిలన్ నిండు మదిని

ప్రేమ వారిపై జూపుదు కైషేమమిడుదు.

భావము.

ఆసక్త భావము లేకపోవడము, పుత్రులు-భార్య గృహము మొదలైన వాటితో

తాధాత్మ్యము చెందక పోవడము, ఇష్టాలు ప్రాప్తించినా, ఇష్టం కానిది 

ప్రాప్తించినా మనస్సుని సమస్థితిలో ఉంచుకోవడమూ,

జైహింద్.

ఇచ్ఛా ద్వేషః సుఖం దుఃఖం - ...13 - 7...//..... అమానిత్వమదమ్భిత్వమహిం - , , .13 - 8,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్

| 13-7 ||

శ్లో.  ఇచ్ఛా ద్వేషః సుఖం దుఃఖం సంఘాతశ్చేతనా ధృతిః|

ఏతత్క్షేత్రం సమాసేన సవికారముదాహృతమ్.

తే.గీ.  ద్వేష,  దుఃఖ, సుఖేచ్ఛలున్, వినగ దేహ

మును, సుచేతనత్వము, మరి ఘనతరమగు  

పట్టుదలయును క్షేత్రమై పరగు పార్థ!

నీవు గ్రహియింపగలవిది నేర్పు మీర.

భావము.

ఇచ్చ, ద్వేషం, సుఖము, దుఃఖము, శరీరము, చేతనత్వము, పట్టుదల 

ఇవి వికారాలతో కూడిన క్షేత్రం అని సంగ్రహంగా చెప్పడమైంది.

|| 13-8 ||

శ్లో. అమానిత్వమదమ్భిత్వమహింసా క్షాన్తిరార్జవమ్|

ఆచార్యోపాసనం శౌచం స్థైర్యమాత్మవినిగ్రహః.

తే.గీ.  స్థైర్య, శౌచ, మమానిత్వ, ధర్మనిరతి,

యాత్మనిగ్రహమదంబత్వ, మనుపమగురు

సేవ, యోర్మియు, నొప్పుచు జీవనమును

సాగజేయుట మహితము సత్ ప్రభాస.

భావము.

తనని తాను పొగడక పోవడం, ఢంభము లేకుండా ఉండడమూ, అహింసా, 

ఓర్పూ, నిజాయితీ, గురు శుశ్రూష, శుచిత్వమూ, స్తిరత్వమూ, 

ఆత్మనిగ్రహమూ.

జైహింద్.

శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయము నుండి కీర్తి పురస్కారం అందుకొంటున్న డా. నలవోలు నరసింహా రెడ్డి

జైశ్రీరామ్.

 

శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు  తెలుగు విశ్వవిద్యాలయము 

నుండి కీర్తి పురస్కారం అందుకొంటున్న 

డా. నలవోలు నరసింహా రెడ్డి గారు,

డాంఅలవోలు నరసింహారెడ్డి మహోదయులకు అభినందనలు.

జైహింద్.

ఆర్యులారా! మాస్వగ్రామమయిన యస్. రాయవరంగ్రామంలో జన్మించిన నవయుగ కవి వైతాళికుఁడు శ్రీ గురజాడ అప్పారావుగారి 160వ జయంతి సందర్భముగా శుభాకాంక్షలు.

 జైశ్రీరామ్.

ఆర్యులారా! మాస్వగ్రామమయిన యస్. రాయవరంగ్రామంలో జన్మించిన నవయుగ కవి వైతాళికుఁడు శ్రీ గురజాడ అప్పారావుగారి 160వ జయంతి సందర్భముగా శుభాకాంక్షలు.

జైహింద్.

ఋషిభిర్బహుధా గీతం - ...13 - 5...//..... మహాభూతాన్యహంకారో - , , .13 - 6,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

జైశ్రీరామ్

|| 13-5 ||

శ్లో.  ఋషిభిర్బహుధా గీతం ఛన్దోభిర్వివిధైః పృథక్|

బ్రహ్మసూత్రపదైశ్చైవ హేతుమద్భిర్వినిశ్చితైః.

తే.గీ. ఇట్టి క్షేత్ర క్షేత్రజ్ఞ విషయమీన ఋషులు, వేద

ములుననేకవిధంబులతెలిపియుండె,

బ్రహ్మ సూత్రము వివరించె ప్రస్ఫుటముగ

సాక్ష్యములతోడనర్జునా! సరిగ వినుము.

భావము.

ఈ క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞ విషయము మహర్షుల చేత అనేక విధాలుగా 

వివరింపబడినది. పెక్కు శాఖలు కలిగిన వేదాలలో ఇది 

పలు విధములుగా విభజించి నిరూపించబడినది. బ్రహ్మసూత్ర 

పదాలు దీనిని గురించి హేతు బద్ధంగా నిశ్చయించి చెప్పాయి.

|| 13-6 ||

శ్లో.  మహాభూతాన్యహంకారో బుద్ధిరవ్యక్తమేవ చ|

ఇన్ద్రియాణి దశైకం చ పఞ్చ చేన్ద్రియగోచరాః.

తే.గీ.  గోచరములైదు, మరియు నగోచర మతి,

యష్టప్రకృతులు, తగ పది యనుపమేంద్రి

యములు, నిట్లిరువదినాల్గు నసమ మయిన

క్షేత్రములు కలవర్జునా! కీర్తిసాంద్ర!

భావము.

మహాభూతాలు(ఐదు)అహంకారము, బుద్ధి, అవ్యక్తము(అష్టవిధ ప్రకృతి), 

ఇంద్రియాలు పది, మనస్సు, ఇంద్రియ గోచరవిషయాలు ఐదూ

(మొత్తం 24క్షేత్రాలు).

జైహింద్.

క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి - ...13 - 3...//..... తత్క్షేత్రం యచ్చ యాదృక్చ - , , .13 - 4,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

 జైశ్రీరామ్

|| 13-3 ||

శ్లో.  క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి సర్వక్షేత్రేషు భారత|

క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోర్జ్ఞానం యత్తజ్జ్ఞానం మతం మమ.

తే.గీ. దేహములనొప్పుచున్నట్టి దేహిననుచు

నన్నెరుంగుమో యర్జునా! మన్ననమున,

మహిని క్షేత్రజ్ఞు క్షేత్రమున్ మన్ననమున 

దెలియుటే జ్ఞానమెరుగుము, తెలియుమయ్య. 

భావము. 

మరియు ఓ అర్జునా! సర్వదేహములందుండెడి క్షేత్రజ్ఞుడైన 

జీవుని నన్నుగా ఎరుగుము. ఇట్లు క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞులగూర్చి 

తెలిసికొనెడి జ్ఞానమే నిజమైన జ్ఞానమని నా మతము.

|| 13-4 ||

శ్లో.  తత్క్షేత్రం యచ్చ యాదృక్చ యద్వికారి యతశ్చ యత్|

స చ యో యత్ప్రభావశ్చ తత్సమాసేన మే శృణు.

తే.గీ.  అట్టి క్షేత్రమేదో గననెట్టిదగునొ,

యెట్టి వగువికారములతో నెట్టుబుట్టె

నొ, యట క్షేత్రజ్ఞుడెవడగనో,ప్రభావ

మెట్టిదికలవాడొ, విను మిప్పట్టు తెలియ.

భావము.

ఆ క్షేత్రమేదియో, ఎటువంటిదో, ఎట్టి వికారము కలదియో, దేనివలన 

బుట్టినదో, ఆ క్షేత్రజ్ఞుడెవ్వడో, ఎట్టి ప్రభావము గలవాడో ఆ సంగతిని 

సంగ్రహముగా నాద్వారా వినుము.

జైహింద్.

కృష్ణమాచార్యులవారి సంస్కృత బాలబోధిని.... Lesson 1 Part 1 | సరళ సంస్కృతము |

జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

ప్రకృతిం పురుషం చైవ - ...13 - 1...//..... ఇదం శరీరం కౌన్తేయ - , , .13 - 2,,,//...త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

జైశ్రీరామ్.

త్రయోదశోధ్యాయః - క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిభాగయోగః

అర్జున ఉవాచ|

భావము.

అర్జునుడు అనుచున్నాడు.

|| 13-1 ||

శ్లో.  ప్రకృతిం పురుషం చైవ క్షేత్రం క్షేత్రజ్ఞమేవ చ|

ఏతద్వేదితుమిచ్ఛామి జ్ఞానం జ్ఞేయం చ కేశవ.

తే.గీ. ప్రకృతి, పురుషుడు క్షేత్రంబు పరగుచున్న

మహిత క్షేత్రజ్ఞులను గూర్చి మహిమ తలర

కేశవా తెల్పు తెలియగ క్షేమమలర

తెలియ గోరుచునుంటిని దీపితముగ.

భావము.

ఓ కేశవా! ప్రకృతియననేమి? పురుషుడెవ్వడు? క్షేత్రమనగానేమి? 

క్షేత్రజ్ఞుడెవ్వడు? జ్ఞానమనగానేమి? జ్ఞేయస్వరూపమెట్టిది? వీటిని గూర్చి 

తెలియగోరుచున్నాను.

శ్రీభగవానువాచ|

భావము.

శ్రీ భగవాను డిట్లనియెను.

|| 13-2 ||

శ్లో.  ఇదం శరీరం కౌన్తేయ క్షేత్రమిత్యభిధీయతే|

ఏతద్యో వేత్తి తం ప్రాహుః క్షేత్రజ్ఞ ఇతి తద్విదః.

తే.గీ. క్షేత్రమున్ దేహమనుచును, క్షేత్రధర్మ

మెరుగునాతడె క్షేత్రజ్ఞు డరయననుచు

తెలిసినట్టి సద్విజ్ఞులు తెలుపుదురయ,

తెలియుమర్జునా యిది నీవు తెలివి కనుమ.

భావము.

ఓ అర్జునా! ఈ దేహము క్షేత్రమని చెప్పబడుచున్నది. ఈ క్షేత్ర ధర్మము 

నెవడెరుంగునో వానిని క్షేత్రజ్ఞుడని ఈ విషయమును తెలిసినవారు చెప్పుదురు.

జైహింద్.

ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్య నహోదయులకు గడియారం సాహిత్య పురస్కారం.

 జైశ్రీరామ్

                      ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్యకు గడియారం సాహిత్య పురస్కారం

    - డా॥ భూతపురి గోపాలకృష్ణ శాస్త్రి

కార్యదర్శి, రచన సాహిత్య వేదిక, కడప

ప్రసిద్ధ కవి, విమర్శకులు, పొట్టిశ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ ఉపాధ్యక్షులు ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్య ‘మహాకవి’ డా॥ గడియారం వేంకట శేషశాస్త్రి 41వ సాహిత్య పురస్కారానికి ఎంపికయినట్లు రచన సాహిత్య వేదిక కార్యదర్శి డా॥ భూతపురి గోపాలకృష్ణ శాస్త్రి పేర్కొన్నారు. పురస్కార ప్రదాన సభ రచన సాహిత్య వేదిక మరియు గడియారం కుటుంబీకుల సంయుక్త ఆధ్వర్యంలో అక్టోబరు 9 ఆదివారం సాయంత్రం 5-30 గంటలకు ప్రొద్దుటూరు అనిబిసెంట్ మునిసిపల్ హైస్కూలులో జరుగుతుందని అన్నారు. 1982 నుండి ప్రతి ఏటా రాష్ట్రస్థాయిలో కావ్యాలకు పోటీ నిర్వహించి ఎంపికైన కావ్యానికి బహూకరిస్తూ వస్తున్న ఈ అవార్డును 2020 నుంచి ఆయా సాహితీవేత్తల కృషిని పరిగణిస్తూ అందజేస్తున్నట్లు, ఆ క్రమంలో ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్యకు అవార్డు, రూ.10,000/- నగదు బహుమతి, పురస్కార పత్రం, ప్రశంసాపత్రం అందజేయబడుతుందని అన్నారు.  

ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్య అనేక పద్యకావ్యాలు, పలు గేయ రచనలు, అసంఖ్యాకంగా విమర్శ  గ్రంథాలు రచించిన ప్రతిభాశాలి అని, ఆయన వేయినదుల వెలుగు, వెలుగు నగల హంస, అగ్నివృక్షం, జ్వలిత కౌసల్య, చలువ పందిరి, అష్టావక్రగీత, త్రిజట, అరుణాచల రమణీయం, గురుదత్త శతకం, అమృతసేతువు మొదలైన పద్యరచనలు, ఆనందగీతి, శివానందగీతి, సౌందర్యలహరి గీతాలు, శాంతిగర్భ, అపరోక్షానుభూతి : గేయామృత స్రవంతి, సినారె వైభవం అనే గేయ రచనలు, కొఱవి గోపరాజు సాహత్య విశ్లేషణ, నాయని సుబ్బారావు కృతులు : పరిశీలన, వేయిపడగలు : ఆధునిక ఇతిహాసం, వ్యాసభారతి, ఆద్యుడు కట్టమంచి, మాలపల్లి : అభ్యుదయ మహాకావ్యం,  వ్యాసభూమి, నాయనితో కాసేపు, ఆధునిక కవిత్వంలో దాంపత్యం, కర్పూర వసంతరాయలు : కథా కళా ఝంకృతులు వంటి విమర్శ గ్రంథాలు కలసి మొత్తం 45 రచనలు చేశారని, ఇంకా ప్రాచీన కావ్యాలు, ముసలమ్మ మరణం, విమర్శిని 10, విమర్శిని 11, ఆధునిక కవిత్వం, విమర్శిని 18, సంప్రదాయ కవిత్వం పురాణ వ్మాయ సమాలోచన వంటి 18 గ్రంథాలకు సంపాదకత్వం వహించారని అన్నారు.   

ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్య జూనియర్‌ కళాశాల తెలుగు ఉపన్యాసకులుగా ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించి కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయం ఆచార్యులుగా ఎదిగారని, ఆ తర్వాత పొట్టిశ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం వైస్‌ ఛాన్సలర్‌గా, డా॥ బి.ఆర్‌.అంబేద్కర్‌ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం ఇన్‌చార్జ్‌ వైస్‌ ఛాన్సలర్‌గా పనిచేశారని అన్నారు. ఆచార్య అనుమాండ్ల భూమయ్య కవితా  ప్రతిభకు, సాహిత్య కృషికి గుర్తింపుగా గతంలో పలు సత్కారాలు అందుకున్నారని, తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ఉత్తమ పద్యకావ్య పురస్కారం, గరికిపాటి సాహిత్య పురస్కారం, తణుకు నన్నయ భట్టారక పీఠం వారి తంగిరాల వెంకటకృష్ణ సోమయాజి సాహిత్య పురస్కారం, సినారె కవితా పురస్కారం, వానమామలై వరదాచార్య పురస్కారం, కుమారి రచన సాహిత్య పురస్కారం వంటి  పలు  పురస్కారాలతో గౌరవింపబడ్డారని అన్నారు.

రచన సాహిత్య వేదిక అధ్యక్షులు, ప్రముఖ రచయిత విహారి (జె.యస్‌.మూర్తి) అధ్యక్షతన జరిగే ఈ కార్యక్రమంలో ప్రముఖ అవధానకవి డా॥ నరాల రామారెడ్డి, ఉపాధ్యాయ సంఘాల సమన్వయ వేదిక రాష్ట్ర గౌరవాధ్యక్షులు ఒంటేరు శ్రీనివాసుల రెడ్డి, ప్రొద్దుటూరు పురపాలక సంఘం కమీషనర్ పి.వెంకట రమణయ్య, రచన సాహిత్య వేదిక ఉపాధ్యక్షులు యం.జానకిరాం, మరో ఉపాధ్యక్షులు గడియారం వేంకట శేషశర్మ, కార్యదర్శి డా॥ భూతపురి గోపాలకృష్ణ శాస్త్రి, కార్యవర్గ సభ్యులు యస్‌.ఆర్‌.ప్రతాపరెడ్డి, డా॥ మూలె రామమునిరెడ్డి, ముడియం కిశోర్‌, అన్నవరం రామ్ కుమార్‌, ఎన్. సుధీర్‌ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొంటారని అన్నారు.

            కార్యదర్శి 

డా॥ భూతపురి గోపాలకృష్ణ శాస్త్రి18.09.2022

     జైహింద్,

తుల్యనిన్దాస్తుతిర్మౌనీ - ...12 - 19...//..... యే తు ధర్మ్యామృతమిదం - , , .12 - 20,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్

 || 12-19 ||

శ్లో.  తుల్యనిన్దాస్తుతిర్మౌనీ సన్తుష్టో యేన కేనచిత్|

అనికేతః స్థిరమతిర్భక్తిమాన్మే ప్రియో నరః.

తే.గీ.  మౌని, స్తుతినిందలొకటిగా మదిగను ఘను

డసమ సంతుష్టు, డనికేతన సరసమతి,

నాకు ప్రీతిపాత్రుడు చూడ, శ్రీకరముగ

వానిలో నేనె మసలుదవారితముగ.

భావము.

నిందాస్తుతులను తుల్యంగా ఎంచేవాడు, మౌనంగా ఉండే వాడు, 

ఉన్నదానితో సంతృప్తి పడేవాడు, నికేతనం అక్కర లేని వాడు, 

స్థిరమైన బుద్ధి కల భక్తుడు నాకు ప్రియుడు.

|| 12-20 ||

శ్లో.  యే తు ధర్మ్యామృతమిదం యథోక్తం పర్యుపాసతే|

శ్రద్దధానా మత్పరమా భక్తాస్తేऽతీవ మే ప్రియాః.

తే.గీ.  ధర్మయుక్త శాశ్వతపు పద్ధతి యిది,

శ్రద్ధతో జేసి నన్మదిన చక్కగగను

నాదుభక్తులన్ బ్రేమింతు మోదమలర,

నీవు గ్రహియింపుమర్జునా నేర్పు మీర. 

భావము.

ధర్మయుక్తమూ, శాశ్వతమూ అయిన దీనిని చెప్పిన ప్రకారంగా శ్రద్ధతో, 

నన్ను లక్ష్యంగా పెట్టుకొని ఎవరు ఉపాసిస్తారో ఆభక్తులే నాకు పరమ ప్రియులు.

ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు

బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే

భక్తియోగో నామ ద్వాదశోऽధ్యాయః

జైహింద్.

యో న హృష్యతి న ద్వేష్టి - ...12 - 17...//..... సమః శత్రౌ చ మిత్రే చ - , , .12 - 18,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్.

 || 12-17 ||

శ్లో.  యో న హృష్యతి న ద్వేష్టి న శోచతి న కాఙ్క్షతి|

శుభాశుభపరిత్యాగీ భక్తిమాన్యః స మే ప్రియః.

తే.గీ.  దుఃఖ సంతోషహీనుడు, దురితదూరు

డసమ శోకదూరుడు కాంక్ష లరయ లేని

యశుభ శుభములు లేని యా యతంలితుడన

నాకుప్రీతుడీవెరుగుము నయపిధాన.

భావము.

ఎవడు సంతోషించడో, ద్వేషించడో, శోకించడో, కాంక్షించడో

సుభాశుభాలను వదిలేస్తాడో అలాంటి భక్తుడు నాకు ప్రియుడు.

 || 12-18 ||

శ్లో.  సమః శత్రౌ చ మిత్రే చ తథా మానాపమానయోః|

శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు సమః సఙ్గవివర్జితః.

తే.గీ. అరయ శీతోష్ణ సుఖ దుఃఖ విరహితుండె

వ డిల మానావమాన దూరుడును సంఖ

రహితుడయియుండుధహనో యట్టి రమ్య గుణుడు

నాకునిష్టుండు కనుమిది శ్రీకరముఖ.

భావము.

శత్రువులు, మిత్రులు, మానావమానాలు, శీతోష్ణాలు, సుఖదుఃఖాలు 

వీటియందు సమంగా ఉండే వాడు సంగాన్ని విడిచే వాడు(నాకు ఇష్టుడు).

జైహైంద్.

యస్మాన్నోద్విజతే లోకో - ...12 - 15...//.....అనపేక్షః శుచిర్దక్ష - , , .12 - 16,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్

 || 12-15 ||

శ్లో.  యస్మాన్నోద్విజతే లోకో లోకాన్నోద్విజతే చ యః|

హర్షామర్షభయోద్వేగైర్ముక్తో యః స చ మే ప్రియః.

తే.గీ.  వ్యధను చెందెవ్వనిచేత, వ్యధను చెంద

డెవ్వడీ లోకమువలన, నెవ్వడిలను

ముక్తుడో విషాదోద్వేగములవలనను,

నాకు ప్రియుడాతడే సుమా నయనిధాన!

భావము.

ఎవరివల్ల లోకం వ్యధ చెందదో, లోకం వలన ఎవడు వ్యధ చెందడో,

సంతోషం, కోపం, భయం, ఉద్వేగాల నుండి ఎవడు ముక్తుడో 

అతడు నాకు ప్రియుడు.

 || 12-16 ||

శ్లో.  అనపేక్షః శుచిర్దక్ష ఉదాసీనో గతవ్యథః|

సర్వారమ్భపరిత్యాగీ యో మద్భక్తః స మే ప్రియః.

తే.గీ.  శుచియు, దక్షుండు, నిరపేక్షుడుచితములరసి

మెలగువాడహమేలేక చెలగువాడు

భక్తుడైనన్ను గొలిచెడి వాడు నాకు

బ్రీతుడిద్ధాత్రినర్జునా! వినుము నిజము.

భావము.

అపేక్ష లేని వాడు, శుచియైన వాడు, దక్షత కలవాడు, ఉదాసీనుడు, 

వ్యధలు నశించిన వాడు, అన్ని విధాలైన, కార్యాలలలో నేను 

చేస్తున్నాననే భావం లేనివాడు అయిన భక్తుడు నాకు ప్రియుడు.

జైహింద్.

అద్వేష్టా సర్వభూతానాం - ...12 - 13...//.సన్తుష్టః సతతం యోగీ - , , .12 - 14,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్.

 || 12-13 ||

శ్లో.  అద్వేష్టా సర్వభూతానాం మైత్రః కరుణ ఏవ చ|

నిర్మమో నిరహఙ్కారః సమదుఃఖసుఖః క్షమీ

తే.గీ.  ద్వేష మెవరిపైనను లేని దీప్త మతియు,

నహమును,మమతను విడిన సహనశీలి 

సమముగా సుఖదుఃఖము ల్సతతముగను,

క్షమను గలిగిన ఘనులెపో ఘనులు భువిని.

భావము.

ఏ ప్రాణాన్ని ద్వేషించని వాడు, అహంకార మమకారాలు లేని వాడు, 

సుఖదుఃఖాలలో సమంగా వ్యవహరించేవాడు, క్షమా గుణం కలవాడు,

 || 12-14 ||

శ్లో.  సన్తుష్టః సతతం యోగీ యతాత్మా దృఢనిశ్చయః|

మయ్యర్పితమనోబుద్ధిర్యో మద్భక్తః స మే ప్రియః.

తే.గీ.  నిత్య సంతుష్టుడౌ యోగి, నిగ్రహమతి,

దృఢపు నిశ్చయుండయి నాకు దీపితముగ

మనసు బుద్ధులనర్పించు మహితుడవని

నాకు బ్రియుడర్జునా! కను శ్రీకరముగ.

భావము.

నిత్యము సంతుష్టుడై , యోగియై, మనో నిగ్రహం కలవాడై, దృఢమైన 

నిశ్చయముతో, మనో బుద్ధులను నాకు అర్పించిన నా భక్తుడు 

నాకు ప్రియుడు.

జైహింద్.

శ్రీ అక్కిరాజు సుందరరామకృష్ణ గాత్ర మాధుర్యం.

జైశ్రీరామ్

జైహింద్.

అథైతదప్యశక్తోऽసి కర్తుం - ...12 - 11...//.శ్రేయో హి జ్ఞానమభ్యాసాజ్జ్ఞా - , , .12 - 12,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్.

 || 12-11 ||

శ్లో.  అథైతదప్యశక్తోऽసి కర్తుం మద్యోగమాశ్రితః|

సర్వకర్మఫలత్యాగం తతః కురు యతాత్మవాన్.

తే.గీ.  కర్మ నాకొరకిల జేయగా తగవొకొ,

యపుడు కర్మఫలములునా కర్పణమును

చేసి, యన్నిటినిన్ విడు, వాసిగాను,

మంచి ఫలితమున్ పొందేదు మాననీయ.

భావము.

నా కొరకై కర్మలు ఆచరించడానికి కూడా నీవు అసమర్ధడివైతే నన్ను 

శరణు పొంది నీ కోసం చేసే కర్మలన్నింటినీ నాకు సమర్పించి, 

ఆ సమస్త కర్మల ఫలాన్ని త్యజించు.

 || 12-12 ||

శ్రేయో హి జ్ఞానమభ్యాసాజ్జ్ఞానాద్ధ్యానం విశిష్యతే|

ధ్యానాత్కర్మఫలత్యాగస్త్యాగాచ్ఛాన్తిరనన్తరమ్.

తే.గీ.  కనగ నభ్యాసమునకు మించు జ్ఞాన మరయ,

జ్ఞాన మునుమించువిడిచిన కర్మ ఫలము,

శాంతి లభియించు, కనుమిది చక్కగాను,

మోక్షమబ్బును. నిజమిది రక్షణదియె.

భావము.

అభ్యాసంకంటే జ్ఞానం మేలు. జ్ఞానానికన్నా కర్మఫల త్యాగం ఎక్కువైనది. 

ఈ త్యాగం వలన తరవాత శాంతి(మోక్షం) కలుగుతుంది.

జైహింద్.

అథ చిత్తం సమాధాతుం న - ...12 - 9...//.అభ్యాసేప్యసమర్థోऽసి మత్కర్మ - , , .12 - 10,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్

|| 12-9 ||

శ్లో.  అథ చిత్తం సమాధాతుం న శక్నోషి మయి స్థిరమ్|

అభ్యాసయోగేన తతో మామిచ్ఛాప్తుం ధనఞ్జయ.

తే.గీ. చిత్తమును నిల్పలేకున్న స్థిరముగాను

పార్థ నాపైన, యోగంబు వరల జేసి

నన్ను బొందగన్ యత్నించు, మన్ననముగ,

శుభము కలుగును నీకిల నభయమిదియె.  

భావము.

ధనంజయా స్థిరంగా నాలో చిత్తాన్ని నిలపలేక పోయినట్లైతే, అప్పుడు 

అభ్యాస యోగం చేత నన్ను పొందడానికి ప్రయత్నించు.

 || 12-10 ||

శ్లో.  అభ్యాసేప్యసమర్థోऽసి మత్కర్మపరమో భవ|

మదర్థమపి కర్మాణి కుర్వన్సిద్ధిమవాప్స్యసి.

తే.గీ. చేయ లేకున్న యోగమున్, చేవ జూపి

నా పరంబగు కర్మలన్ నయము దలర

నాచరింపుము శుభములనందుమింక

నీకు జయమగు నర్జునా నీవె కనగ.

భావము.

అభ్యాసం కూడా నీవు చేయలేక పోతే, నా పరమైన కర్మలలో 

నిమగ్నమగుము. నా కోసం కర్మలు చేసినప్పటికీ సిద్ధిని పొందుతావు.

జైహింద్.

తేషామహం సముద్ధర్తా- ...12 - 7...//.మయ్యేవ మన ఆధత్స్వ - , , .12 - 8,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్.

|| 12-7 ||

శ్లో.  తేషామహం సముద్ధర్తా మృత్యుసంసారసాగరాత్|

భవామి నచిరాత్పార్థ మయ్యావేశితచేతసామ్.

తే.గీ. ఎవరు నాలోన మనసుంచి యెల్లవేళ

లందు నుందురో వారిని  బంధనములు

నేనె బాపుచు సన్ముక్తి నేనె గొలిపి

యుద్ధరించెదనర్జునా! యొప్పిదముగ.

భావము.

అర్జునా నాలో మనసు నిలిపిన వాళ్ళను త్వరలోనే మృత్యుసంసార 

సాగరం నుండి నేనే ఉద్ధరిస్తాను.

|| 12-8 ||

శ్లో.  మయ్యేవ మన ఆధత్స్వ మయి బుద్ధిం నివేశయ|

నివసిష్యసి మయ్యేవ అత ఊర్ధ్వం న సంశయః.

తే.గీ. నీవు నాలోనె బుద్ధిని నిలుపు పార్థ!

పిదప నాలోననుందువు ప్రీతితోడ, 

ఇందు సందేహమే యుండ దీవు గనుము

శుభములనుపొందగల్గుదు వభయమొదవి.

భావము.

నాలోనే మనసు నిలుపు బుద్ధిని నాలోనే ఉంచు. ఆ తరవాత నాలోనే 

నివిసిస్తావు. ఇందులో సందేహం లేదు.

జైహింద్.

ప్రార్థనాగీతంగా కావ్యంలోని భారతాంబ స్తుతిని ఆలపించినమాడుగుల శుకప్రియ Par...

జైశ్రీరామ్

జైహింద్.

యే త్వక్షరమనిర్దేశ్య- ...12 - 5...//.సన్నియమ్యేన్ద్రియగ్రామం- , , .12 - 6,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్.

|| 12-5 ||

శ్లో.  క్లేశోధికతరస్తేషామవ్యక్తాసక్తచేతసామ్||

అవ్యక్తా హి గతిర్దుఃఖం దేహవద్భిరవాప్యతే.

తే.గీ.  కన నిరాకార బ్రహ్మమున్ గాంచు టరయ

కష్టమౌ దేహధారికి సృష్టిలోన,

నిర్గుణబ్రహ్మ లక్ష్యంబు నియతి నొప్పి

సాధనముచేయుటే కష్ట సాధ్యమరయ.

భావము.

నిరాకార బ్రహ్మలో మనస్సు నిలిపిన వాళ్ళకు ప్రయాస ఎక్కువ. 

దేహధారులకు నిర్గుణ తత్వ లక్ష్యాన్ని అందుకోవడము చాలా కష్టం.

|| 12-6 ||

శ్లో.  యే తు సర్వాణి కర్మాణి మయి సంన్యస్య మత్పరః|

అనన్యేనైవ యోగేన మాం ధ్యాయన్త ఉపాసతే.

తే.గీ.  కర్మ ఫలములు నా కిడి, ఘనముగ నను

లక్ష్యముగ కల్గి స్థిరపు సల్లక్షణముల

నొప్పుచుండి యనన్యచిత్తోద్వరగుణ

భాసితుండయి యొప్పుట వరల జేయు.

భావము.

సర్వకర్మలను నాలో వదిలి, నన్నే లక్ష్యముగా పెట్టుకుని మనస్సుని 

అన్య విషయాల వైపు మరలనీయకుండా ధ్యానిస్తూ ఎవరు ఉపాసిస్తారో,

జైహింద్,

యే త్వక్షరమనిర్దేశ్య- ...12 - 3...//.సన్నియమ్యేన్ద్రియగ్రామం- , , .12 - 4,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

 జైశ్రీరామ్.

 || 12-3 ||

శ్లో. యే త్వక్షరమనిర్దేశ్యమవ్యక్తం పర్యుపాసతే|

సర్వత్రగమచిన్త్యఞ్చ కూటస్థమచలన్ధ్రువమ్.

తే.గీ.  వర జితేంద్రియుల్, సకలమౌ ప్రాణులకును

హితమునే కోరువారును, క్షితిని ప్రాణు

లను సమముగ జూచుసదయుల్ ఘనతనొప్పు

యోగులని చెప్పుకొనుటయే యుక్త మగును.

భావము.

కాని ఇంద్రియసముదాయమును చక్కగా వశపరచుకొనినవారును, 

సకల భూతములకును హితమునే కోరుచుండువారును, 

సర్వప్రాణులను సమభావముతో చూచువారును యోగులు అనబడుదురు.

|| 12-4 ||

శ్లో.  సన్నియమ్యేన్ద్రియగ్రామం సర్వత్ర సమబుద్ధయః|

తే ప్రాప్నువన్తి మామేవ  సర్వభూతహితే రతాః.

తే.గీ.  మంచిపైనింద్రియమ్ములన్ మలచు వారు,

నంతటన్ సమ దృష్టితో నలరువారు,

సర్వ భూతహితులు, నుర్వి గర్వహీను

లగుటచే నన్ను జేరెద రనుపమముగ.

భావము.

అట్టివారు మనోబుద్దులకు అతీతుడును, సర్వవ్యాపియు, 

అనిర్వచనీయమైన స్వరూపము గలవాడును, కూటస్థుడును, 

నిత్యుడును, నిశ్చలుడును, నిరాకారుడును, నాశరహితుడును 

ఐన సచ్చిదానంద ఘనపరబ్రహ్మయందే నిరంతరము ఏకీభావస్థితులై, 

ధ్యానము చేయుచు, భక్తితో భజించుచు, ఆ పరబ్రహ్మమునే పొందుదురు.

జైహింద్.

ఏవం సతతయుక్తా యే- ...12 - 1...//.మయ్యావేశ్య మనో యే మాం- , , .12 - 2,,,//... శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు ద్వాదశోధ్యాయః - భక్తియోగః

జైశ్రీరామ్

శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు

బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే భక్తియోగో నామ ద్వాదశోధ్యాయః.

అర్జున ఉవాచ|

భావము.

అర్జునుడు పలికెను - 

|| 12-1 ||

శ్లో. ఏవం సతతయుక్తా యే భక్తాస్త్వాం పర్యుపాసతే|

యే చాప్యక్షరమవ్యక్తం తేషాం కే యోగవిత్తమాః.

తే.గీ.  సగుణ నిర్గుణ రీతులన్ సతతము నిను

భక్తియుక్తులై కొలుతురు భక్తులిలను,

రెంట నేయోగముత్తమరీతియనగ

తగుచునున్నదో తెలుపుమా దయను నీవు.

భావము.

ఓ కృష్ణా! అనన్యభక్తితో పూర్వోక్తరీతిగా నిరంతరము నిన్నే భజించుచు, 

ధ్యానించుచు, పరమేశ్వరుడవైన నీ సగుణ రూపమును ఆరాధించువారును, 

కేవలము అక్షరుడవగు సచ్చిదానంద ఘననిరాకార పరబ్రహ్మవైన నిన్ను 

అత్యంతభక్తిభావంతో సేవించువారును కలరు. ఈ రెండు విధములైన 

ఉపాసకులలో అత్యుత్తమ యోగవిదులెవరు?

శ్రీభగవానువాచ

భావము.

శ్రీ భగవానుడు ఇట్లనెను.

|| 12-2 |||

శ్లో. మయ్యావేశ్య మనో యే మాం నిత్యయుక్తా ఉపాసతే|

శ్రద్ధయా పరయోపేతాః తే మే యుక్తతమా మతాః.

తే.గీ.  నిరత మేకాగ్రతను భక్తిని నను గొలుచు

వారు యోగులు, శ్రేష్టులున్, వారె ఘనులు,

సగుణ నిర్గుణోపాసనా సరళి కొలుచు

ధన్యులర్జునా గ్రహియించు మాన్యసుగతి.

భావము.

పరమేశ్వరుడనైన నాయందే ఏకాగ్రచిత్తులై, నిరంతరము 

నా భజనధ్యానాదులయందే నిమగ్నులై, అత్యంతశ్రద్దాభక్తులతో 

నన్ను ఆరాధించు భక్తులే యోగులలో మిక్కిలి శ్రేష్ఠులు - 

అని నా అభిప్రాయము.(వారు సగుణోపాసన లేదా 

నిర్గుణోపాసన లలొ ఏది ఐనను అనుసరించవచ్చు)

జైహింద్

వాయుర్యమోగ్నిర్వరుణః శశాఙ్కః- ...11 - 41...//.నాన్తోస్తి మమ దివ్యానాం- , , .11 - 42,,,//... ఏకాదశోధ్యాయః - విశ్వరూపదర్శనయోగః.

 జైశ్రీరామ్.

|| 10-41 ||

శ్లో.  యద్యద్విభూతిమత్సత్త్వం శ్రీమదూర్జితమేవ వా|

తత్తదేవావగచ్ఛ త్వం మమ తేజోంऽశ సమ్భవమ్.

తే.గీ.  శుభ విశిష్టపు సద్గుణ శోభనలరు

నవియు, శక్తియుక్తంబులు నవని కలవి

యన్నియున్ నాదు తేజమే యరయుమీవు,

నేను లేనట్టిదే లేదు ధీనిధాన!

భావము.

విశిష్టమైన గుణమూ, శోభా, శక్తీ కలిగినది ఏది యున్నదో ఆప్రతిదీ 

నా తేజము నుండి పుట్టినదని తెలుసుకో.

|| 10-42 ||

శ్లో.  అథవా బహునైతేన కిం జ్ఞాతేన తవార్జున|

విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్నమేకాంశేన స్థితో జగత్.

తే.గీ.  మాటలేలను పెక్కులు మాననీయ!

సృష్టి నొక్కటే యంశతో దృష్టిపెట్టి 

యేలుచుంటిని, గణియింప చాలవీవు,

నీవు గ్రహియింప యత్నించు నేర్పు మీర

భావము.

అర్జునా ఇన్ని మాటలు దేనికి ఈ యావత్ప్రపంచాన్ని నేను ఒక్క 

అంశతో భరించి నిలిచి ఉన్నాను.

ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు

బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే

విభూతియోగో నామ దశమోऽధ్యాయః

జైహింద్.

నేడు ఉపాధ్యాయదినోత్సవము. గురుస్థానీయులకు నమస్కరించుచు ఉపాధ్యాయులకు శుభాకాంక్షలు తెలియజేయుచున్నాను.

 జై శ్రీమన్నారాయణ.🙏

నేడు ఉపాధ్యాయదినోత్సవము. గురుస్థానీయులకు నమస్కరించుచు 

ఉపాధ్యాయులకు శుభాకాంక్షలు తెలియజేయుచున్నాను.

శ్లో. గురవో నిర్మలాః శాన్తాః 

సాధవో మితభాషిణః ౹

రాగద్వేషవినిర్ముక్తాః 

సదాచారాః హితైషిణః ౹౹

చం. గురువులు నిర్మలాత్ములు వికుంఠమహత్పదమార్గదర్శకుల్,

గురువులు శాంతులున్, మరియు కోమల సాధు వినమ్ర భాషణుల్,

గురువులు రాగమున్ మరియుకూర్మిని చూపెడి ద్వేషహీనులున్,

గురువులు సత్ప్రవర్తకులు, కూర్మిని జూపు హితుల్, శుభాశ్రయుల్.

భావము.

గురువులు నిర్మలమయిన మనసు,శాంతస్వభావముతో ప్రకాశించువారు,సాధుస్వభావము కలవారు, హిత మిత భాషణ చేయు నిపుణులు, అనురాగమునకు ద్వేషమునకు అతీతులు, సదాచార సంపన్నులు, ఎల్లప్పుడూ జగద్ధితమునే కోరువారు అయి యుందురు. అట్టివారికి త్రికరణ శుద్ధిగా ప్రణమిల్లుచున్నాను.

జైహింద్.

వాయుర్యమోగ్నిర్వరుణః శశాఙ్కః- ...11 - 39...//.నాన్తోస్తి మమ దివ్యానాం- , , .11 - 40,,,//... ఏకాదశోధ్యాయః - విశ్వరూపదర్శనయోగః.

 జైశ్రీరామ్.

|| 11-39 ||

శ్లో.  వాయుర్యమోగ్నిర్వరుణః శశాఙ్కః

ప్రజాపతిస్త్వం ప్రపితామహశ్చ|

నమో నమస్తేऽస్తు సహస్రకృత్వః

పునశ్చ భూయోऽపి నమో నమస్తే.

తే.గీ.  వరుణ చంద్రాగ్ని యములీవె వాయువీవె,

బ్రహ్మవీవే, ప్రజాపతి, బ్రహ్మ జనకు

లీవె, వందనములనందుమీవె మరల

మరల వందనంబులు నీకు నిరుపమాన.

భావము.

నీవే వాయుదేవుడవు, యముడవు, అగ్నివి, వరుణుడవు, చంద్రుడవు, 

ప్రజాపతియైన బ్రహ్మవు. బ్రహ్మకును జనకుడవు. నీకు వేలకొలది 

నమస్కారములు. మఱల మఱల నమస్కారములు. ఇంకను నమస్కారములు.

|| 10-40 ||

శ్లో.  నాన్తోస్తి మమ దివ్యానాం విభూతీనాం పరన్తప|

ఏష తూద్దేశతః ప్రోక్తో విభూతేర్విస్తరో మయా.

తే.గీ.  అర్జునా! నా విభూతుల కంతు లేదు.

వాటి విస్తారమును తెల్పువాడ నేను

నీకు నిప్పుడే తెలియగా  నీవు వినుము

నేర్పుతో గ్రహియింపుమా యోర్పుతోడ.

భావము.

అర్జునా! నా దివ్యమైన విభూతులకు అంతులేదు. నా విభూతుల 

విస్తారాన్ని క్లుప్తంగానే చెప్పాను.

జైహింద్.

బ్రహ్మశ్రీ నారుమంచి వేంకట అనంతకృష్ణగారికి వాగ్విదాంవర బిరుదు ప్రదానము.

జైశ్రీరామ్. 

బ్రహ్మశ్రీ నారుమంచి వేంకట అనంతకృష్ణ మహోదయులు వినయక నవరాత్రులు సందర్భముగా నిన్న(౦౩ - ౯ - ౨౦౨౨న)సిలాపా'స్ ఆఱ్వీ.ధర్మిష్ఠా నివేశ సముదాయ ప్రాంగణమున శ్రీ గణేశ పొజా వైశిష్ఠ్యము అత్యద్భుతముగా ప్రవచించి అందరి మన్ననలు పొందిరి. బ్రహ్మశ్రీ దత్తాత్రేయశర్మ మహోదయులు, శ్రీ ఘట్టి కృష్ణమూర్తి గారు,మియాపూర్ మిత్రమండలి సభ్యులు శ్రీ అన్నపరెడ్డి సత్యనారాయణరెడ్డిగారు, శ్రీ మాచవోలు శ్రీధరరావుగారు, వారి శ్రీమతి నాగలక్ష్మి గారు, కవిశ్రీ సత్తిబాబుగారు, శ్రీ సుబ్బారావుగారు ఇంకా అనేక కవిపండితులు,ఇచ్చటనివాసముంటున్న పెద్దలు పరమేశ్వరీ స్వరూపులయిన మహిళామణులు ఈ కార్యక్రమమును తిలకించి చాలా ప్రశంసల వర్షం కురిపించారి ఎందరి ఆమోదంతో మియాపూర్ మిత్రమండలి అనంతకృష్ణ మహోదయులకు *వాగ్విదాంవర* అను బిరుదు ప్రదానముతో ఘనంగా సత్కరించారు.

వాగ్విదాంవర అనంతకృష్ణా జయఘో అనే నినాదాలు మిన్నునంటాయి.

అనంత కృష్ణులు అజాత శతృవగుటకు కారణము వారికి గల వాఙ్నైపుణ్యమే.

కావుననే వీరికి వాగ్విదాంవర అనే బిరుదు ఇచ్చుట సముచితంగా ఉన్నదని సభలోనివారు కొనియాడారు.

జైహింద్.

వినాయక నవరాత్రులు సందర్భముగా నేడు సిల్పా'స్ ఆఱ్వీ.ధర్మిష్ఠ లో వినాయకపూజా రహస్యములను ప్రవచించిన బ్రహ్మశ్రీ నారుమంచి వేంకట అనంతకృష్ణ గారికి వాగ్విదాంవర బిరుదును ప్రదానము చేసిన మియాపూర్ మిత్రమండలి.

 

జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

తస్మాత్త్వముత్తిష్ఠ యశో లభస్వ- ...11 - 37...//.ద్రోణం చ భీష్మం చ జయద్రథం చ- , , .11 - 38,,,//... ఏకాదశోధ్యాయః - విశ్వరూపదర్శనయోగః.

 జైశ్రీరామ్.

|| 11-37 ||

శ్లో.  కస్మాచ్చ తే న నమేరన్మహాత్మన్

గరీయసే బ్రహ్మణోऽప్యాదికర్త్రే|

అనన్త దేవేశ జగన్నివాస

త్వమక్షరం సదసత్తత్పరం యత్.

తే.గీ. శ్రేష్టుడవు, బ్రహ్మతాతవు, జీవకోటి

మోకరిల్లకెట్లుండును? మూలమయిన

యక్షరుండవు శ్రీకృష్ణ?యమరవినుత! 

నిన్ను మించిన సృష్టి యేమున్నదయ్య.

భావము.

ఓమహాత్మా! నీవు సర్వశ్రేష్ఠుడవు. సృష్టికర్తయైన బ్రహ్మకే 

మూలకారకుడవు - కనుక వారు (సిద్దాదులందఱును) నీకు 

నమస్కరింపక ఎట్లుండగలరు? ఓ అనంతా! ఓ దేవేశా! 

ఓ జగన్నివాసా! సత్-అసత్లు నీవే. వాటికంటెను పరమైన 

అక్షరస్వరూపుడవు అనగా సచ్చిదానందఘనపరబ్రహ్మవు నీవే.

|| 11-38 ||

శ్లో.  త్వమాదిదేవః పురుషః పురాణస్-

త్వమస్య విశ్వస్య పరం నిధానమ్|

వేత్తాసి వేద్యం చ పరం చ ధామ

త్వయా తతం విశ్వమనన్తరూప

తే.గీ.  ఆదిదేవుండవేనీవనంతరూప!

హరి! సనాతనుడవు పరమాశ్రయుడవు,

సర్వమెరిగినట్టి సకలపతివి,

జగతికాశ్రయుండవు నీవు నిగమవేద్య!

భావము.

ఓ అనంతరూపా! నీవు ఆదిదేవుడవు, సనాతనపురుషుడవు, 

ఈజగత్తునకు పరమాశ్రయుడవు. సర్వజ్ఞుడవు, సర్వవేద్యుడవు. 

ఈ జగత్తు అంతయును నీచే పరిపూర్ణమైయున్నది.

జైహింద్.

తస్మాత్త్వముత్తిష్ఠ యశో లభస్వ- ...11 - 35...//.ద్రోణం చ భీష్మం చ జయద్రథం చ- , , .11 - 36,,,//... ఏకాదశోధ్యాయః - విశ్వరూపదర్శనయోగః.

జైశ్రీరామ్.

సఞ్జయ ఉవాచ|

భావము.

సంజయుడు పలికెను:

|| 11-35 ||

శ్లో.  ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచనం కేశవస్య

కృతాఞ్జలిర్వేపమానః కిరీటీ|

నమస్కృత్వా భూయ ఏవాహ కృష్ణం

సగద్గదం భీతభీతః ప్రణమ్య.

తే.గీ.  అచ్యుతునిమాట విన్నట్టి యర్జునుండు

భీతి వణుకుచు జోడించి చేతుల నట

వర్ణనము చేయసాగె నాపన్నరక్షు.

మరల ప్రణతులు చేసెనా నరుడు హరికి.

భావము.

ఓ రాజా! శ్రీ కృష్ణపరమాత్మ యొక్క ఈ మాటలను విని, అర్జునుడు 

వణకుచు,చేతులు జోడించి నమస్కరించెను. మఱల మిక్కిలి 

భయముతో ప్రణమిల్లి, గద్గదస్వరముతో తడబడుచు శ్రీకృష్ణుని 

స్తుతింపసాగెను.

అర్జున ఉవాచ.

భావము.

అర్జునుడు పలికెను

|| 11-36 ||

శ్లో.  స్థానే హృషీకేశ తవ ప్రకీర్త్యా

జగత్ప్రహృష్యత్యనురజ్యతే చ|

రక్షాంసి భీతాని దిశో ద్రవన్తి

సర్వే నమస్యన్తి చ సిద్ధసఙ్ఘాః.

తేగీ. నిను గని జగము ముదమున ఘనతపొగడ

రాక్షసుల్ భయముననుపారదొడగను

సిద్ధగణములు ప్రణమిల్లచిత్తమలర,

చూచిధర్మమంచెంచితి శుభద కృష్ణ.

భావము.

ఓ అంతర్యామి! కేశవా! నీ నామగుణ ప్రభావములను కీర్తించుచు 

జగత్తు హర్షాతిరేకముతో, అనురాగముతో ఉప్పొంగిపోవుచున్నది. 

ఇది సముచితము. భయగ్రస్తులైన రాక్షసులు నలుదిక్కులకును 

పారిపోవుచున్నారు. సిద్దగణములవారెల్లరును ప్రణమిల్లుచున్నారు.

జైహింద్,