వసు స్వారోచిషోపాఖ్యానము (ద్వ్యర్థి కావ్యము) మను చరిత్ర పరముగ అర్థ వివరణము. 12 / 14

జైశ్రీరామ్

వరూధినీ ప్రవరులు.

గీ:-

అంత సమ్ముఖ మతిఁ గౌతుకాభిలాష  -  నట్టు చెంతకుఁ జనిరస ముట్టిపడఁగ

మొనయ నాతఁడు ఖ చరుఁడైనను హితుండు  -  హయము నెక్కించి చనిన నయ్యబల వెనుక. ౫౬.

అంతట సమ్ముఖ(యోగ్యమగు ఉపాయము కల)మతితో కౌతుక(మంగళమగు విజయము నందు)అభిలాష కలవాఁడై, అట్టుల చెంతకుఁ జని రసముట్టిపడంగ(విషము గ్రక్కుచున్న వాని వలె)మొనయ(రణోద్యోగము చేయగా)అతఁడు(ఆ రాక్షసుఁడు) ఖచరుఁడైనను(ఆకాశ గమనము కలవాఁడు కాఁగా) మనోరమకు హితుఁడగు (హితమును గూర్చిన) స్వరోచి, ఆ అబల యగు స్వరోచిని హయము నెక్కించుకొని చనగా ఆ వెనుక(పిమ్మట).......
క:-
ఆ పెను వగతో నుద్యా  -  నోప శమముఁ బొంద డిగ్గ నొప్పున నంతన్
భూపుఁ గనను, పరిచర, మతి  -  యేపునఁ జనుదెంచి వృత్త మెఱిఁగింప వెసన్. ౫౭.
ఆపె(ఆమె)ను వగ(విలాసము)తో ఉద్యాన(ప్రయాణ సంబంధమగు)ఉపశమనమును పొందుటకు అశ్వము డిగ్గఁ(దిగ)గా, ఒప్పున నంత౯సరిగా అప్పుడు భూపుఁడగు స్వరోచిను గను వేడుకతో ఉపరి(ఆకాశమున)చర(సంచరించ వలెనను)మతి(మనసు)గలవాఁడగు గంధర్వుఁడు ఏపునఁ(విజృంభణముతో) జనుదెంచి(వచ్చి)వృత్తమెఱిఁగింప వెసన్(తన శాప కారణమంతయుఁ జెప్పిన తోడనే..... 
క:-

కొనిపోయి భవనమునకుం  -  దన యంగనఁ బెండ్లి సేయఁ దత్పర మతియై

చని మంజువాణి తోడనె  -  వినయంబున భూమి భృత్సవిధ దేశమునన్. ౫౮. 

భవనమునకుఁ(స్వరోచి తన కూతురగు మనోరమను) గొనిపోయి, తనయను కనగా(చూడఁగా) పెండ్లి సేయఁగా, తత్(ఆ భార్య యొక్క) పర(ఇతరమైన)మతియై(మనసు కలవాఁడై) మంజు(మనోహరమైన)వాణి(వాక్యములచే నొప్పు మనోరమ)తోడ(తోడు కాగా) వినయంబున(మిక్కిలి యుక్త మార్గము కలవాఁరై) చని, భూమి భృత్(పర్వతము యొక్క)సవిధ౯సమీప)దేశమున .......
గీ:-

నిలిచి వృత్తాంత మంతయుఁ దెలుప సుదతి  -  కన్య కల నిచ్చమైఁ దోఁపఁగా ముదానఁ

బొంగి తన నియని ప్రేమఁదానుంగరంబు  -  నొసఁగఁ గొని సుఖమునఁ బోవ నున్న నచట. ౫౯.

నిలిచి(ఆ పర్వత సమీపమున నివసించి)సుదతి యగు మనోరమ తన చెలికత్తెల వృత్తాంతమ్ంతయుఁ దెలుప ఇచ్చ(వలపు)కన్య కలయందు మైన్ దోపగా(ముఖాది శరీరావయవము లందు వ్యక్తము కాగా) ముదాన పొంగి, ఆ కన్యకలు కరంబు౯పాణి) నొసగఁగా తాను(ఆ స్వరోచి౦తనియనటువంటి ప్రేమతో  చేకొని, సుఖముగా పోవ నున్నన్నంతట అచట౯త్రోవలో౦..... 
గీ:-

చెంత వారాశయముఁ గాంచ జేరి యలస  -  గమన వచియించు పలుకుల గారవమున

విని విడువ లేని కూర్మిఁ దా వెలఁదులనొఁగి  -  గూడి యుంగరమును బూని, కుతుకమునను. ౬౦.

చెంతన్ వాః ఆశయము(నీటి కొలనును)గాంచగా, అచ్చటికి చేరి, అలస గమన(ఒక హంస౦వచియించు పలుకులను గారవమున విని, తాను(ఆస్వరోచి)మువ్వురు వెలదులను  ఒగి గూడియు, కరమును(మిక్కిలిగా) విడువ లేని కూర్మిని, పూని, కుతుకముతో....
(సశేషం)

జైహింద్.

Print this post