అర్ధబిందు విదాయక ప్రకరణము ప్రకటన శ్రీముమ్మడి చంద్రశేఖరాచార్యులు.

 జైశ్రీరామ్.

అర్ధబిందు విదాయక ప్రకరణము ప్రకటన శ్రీముమ్మడి చంద్రశేఖరాచార్యులు.  

*విద్యార్థి కల్ప తరువు *నుండి

**************************

సూ :---అఁట--ఇఁక---చుఁడు అను శబ్దములందక్క పదము మొదటి హ్రస్వము మీద ఖండబిందువు లేదు.
వ్యా || పై మూడు శబ్దములందు మాత్రమే కలదని భావము.
సూ :---సంస్కృత సమేతరములైన తెలుఁగు శబ్దములయందుఁ బరుషసరళములకు ముందే బిందువు కానంబడుచున్నది.
వ్యా || తత్సమములకంటే నితరములగు క, చ, చ, ట, ప, గ, జ, జ, డ, ద, బ, లకు ముందు పూర్ణఖండబిందువులుండును గాని స్థిరాక్షరముల ముందుఁగానరావు.
ఉ:-----వంకర--- కలఁకువ--- త్రాఁచు---దంట ---దాఁటు---కొంత --కోఁత.
సూ:---- దీర్ఘము మీద సాధ్యపూర్ణములేదు.
ఉ|| వాఁడు, వీఁడు, రాఁడు, కాఁడు, (వాండు, వీండు, అనురూపములు దుష్టములు. )
వ్యా|| ఆంబోతు, గోంగూర, మొ. రూపములు దీనికి విరుద్దముగఁ గాన్పించుచున్నవి.
సూ:----- విభక్తి ప్రత్యయఁ డు వర్ణమునకుఁ బూర్వమున నర్థబిందువుండును.
ఉ|| గోపాలుఁడు, కృష్ణుఁడు, రాముఁడు, మొ.
సూ:--- డు వర్ణకాంత నుబంతములతో నన్వయించు క్రియల యంత్య ఁడు వర్ణకమునకుఁ బూర్వంబున నర్ధబిందువుండును.
ఉ || రాముఁడు భుజించుచున్నాడు.
వ్యా || రాముండను కర్తతో అన్వయించు "భుజించుచున్నాడు "అను క్రియ యొక్క యంత్య ఁ డు వర్ణమునకు ముందు ఖండబిందువునుపయోగించవలెను.
సూ:--- విశేష్యములయందలి యంత్య ను వర్ణము నకు క, గు, లాదేశమగునపుడు వానిముందర్ధబిందువుండును.
ఉ || 1. రేను-- రేఁగు, 2. కొలను--- కొలఁకు, 3. గోను--- గోఁగు, మొ.
సూ:----దీర్ఘ పూర్వకము వర్ణమునకు""పఙ్""ఆదేశమగునపుడు పకారమునకఁబూర్వమున నర్ధబిందువుండును.
వ్య || దీర్ఘము పూర్వమునఁ గల ము వర్ణమునకు నాదేశముగా వచ్చు "ప"వర్ణమునకు ముందఱసున్న యుండును.
ఉ || నాము + చేను = నాఁపచేను, 2. వేము+చెట్టు= వేఁపచెట్టు, 3. పాము+ ఱేడు+ పాఁపఱేడు. మొ.
సూ:---స్త్రీ ప్రత్యయమగు""ఆఁడి""యందర్ధబిందువుకలదు.
ఉ || 1. వగలాఁడి, 2. బొంకులాఁడి, 3. మాయలఁడి, 4 వన్నెలాఁడి, 5. ఎమ్మెలాఁడి,.
సూ:---పుం ప్రత్యయమగు కాఁడు, ఆఁడు లోని "డు" వర్ణమునకు ముందఱసున్న కలదు.
ఉ|| 1. కోడెకాఁడు, 2. అందగాఁడు, 3. సొగసుగాఁడు, 4. వన్నెలాఁడు. మొ.
వ్యా|| స్వర్థమునందు వచ్చు "ఇడి" వర్ణకమున అర్ధబిందువుండదని గ్రహింపవలెను.
ఉ|| తెలివిడి, వినికిడి, రాపిడి, మొ.
సూ:--- వ్యతిరేకార్థద్యోతకమగు "ఇడి "వర్ణకమున నర్ధబిందువుండును.
ఉ|| 1. ముక్కిఁడి, 2. సిగ్గిఁడి, 3. వెరవిఁడి(ముక్కులేనివాడనిభావము).
సూ:----తత్భవంబుల హ్రస్వమున కనునాసికములు పరమగునపుడు రూపాంతరమున హ్రస్వమునకు దీర్ఘమును, ననునాసిక స్థానమున బిందువు నగు.
ఉ|| కుంకటి---కూఁకటి, పించము---పీఁచము మొ||
సూ:---అనునాసికాక్షర ప్రకృతి శబ్దము వికృతిగా మాఱునపుడ నునాసికమున బిందువు కలుగును.
ఉ|| బ్రాహ్మణుఁడు, బాఁపడు.
సూ:----ఆదేశ సరళములకు ముందున్న ద్రుతమునకు బిందువగును.
ఉ|| పూచెను+ గలువలు=పూచెంగలువలు, పూచెఁగలువలు.
సూ:-----సమాసములయం దుదంత స్త్రీ సమములకును, బుం పు వర్ణాంత పదములకును బరుషములు పరమగుచో బిందుసంశ్లేషములు విభాషనగు.
ఉ|| సింగపు+కొదమ =సింగపుంగొదమ, సింగపుఁగొదమ, సింపున్గొదమ.
సూ:----పదాంతమందలి ఎఁడు వర్ణకము పరిమాణార్ధకమగుచో నందఱసున్నయుండును.
ఉ|| 1. దోసెఁడు, 2. పిడికెఁడు,3. సోలెఁడు, 4. చేరెఁడు,
మొ.
సూ:----యువర్ణాంత ధాతువులనుండి పుట్టిన తవర్ణకాంత శబ్దములలో నఱ సున్న యుండును.
ఉ|| పూయు--పూఁత, నేయు --నేఁత, కోయు--కోఁత, గీయు--గీఁత,.
సూ:---శరీరార్థకముగానున్న పోఁడి యందఱసున్న గలదు.
ఉ|| 1. పూఁబోడి,2. విరిబోఁడి, 3. ననబోఁడి.
సూ:----కొన్నిపదముల హ్రస్వ దీర్ఘముల మీఁద సిద్దముగా నఱసున్న యుండును.
ఉ|| అడఁగు--చెలఁగు --పడఁతి --అఁట--ఇఁక--ఎఱుగు--కోతి--ఈఁగ--తేఁటి--దాఁగు--నాఁడు--ఊఁత--చీఁకటి--మేఁక--మూఁడు--ప్రాఁత--దాఁటు--కాఁగు--కౌఁగిలి--ఆఁకలి--ఆఁడుది--వీఁదు--వీఁగు--వీఁపు - మొ.
సూ:----నాఁడు, నేఁడు మొదలగు పదములు డు వర్ణాం నుబంతములు కాకున్నను నర్దబిందుయుతములై యుండుట గ్రహింపనగును.
సూ:----అప్పుడు, ఇప్పుడు, ఎప్పుడు, నాపుడు, అనవుడు, మొదలగు నవ్యయపదము లర్ధబిందు రహితములని గ్రహింపవలెను.
స్వస్తి.
ముమ్మడి.

జైహింద్.

Print this post